60 yaş üstü vatandaşların randevu sınavı! Aşı oranlarında korkutan veri…

Salgının en büyük kurbanları 60 yaş üstü vatandaşlar. Hastalık en çok onları tehdit etti ve ediyor. Karantina çocuklarla birlikte en fazla onların özgürlüğünü kısıtladı. Tedbirler; pak hava, güneş ışığı ve dost kahkahası ortasındaki bağlarını kopardı. Aşı olup son 1 yılı unutmak ve olağana dönmek istiyorlar. Fakat orada da sorun var. İnternet temelli sistem üzerinden aşı randevusu almak da yeni bir meydan okuma.

Sonuçlar ise çok önemli: Aşı oranlarının düşük kalması.

Bu sorun bize has değil. ABD de aşı randevu sistemleri içinde kaybolan 60 yaş üstü vatandaşları için tahliller bulmaya çabalıyor. Türkiye’de sistem ABD kadar karmaşık olmasa da dijital merkezli randevu sistemi, dijital bir dünyaya doğmamış kuşak için zorlayıcı olmaya devam ediyor. Bu nedenle aşı randevularını genelde torun yahut çocuklar halletmekte. Lakin yalnız yaşayanlar da var. 

Bu nedenle aşı randevu sistemini biraz daha açmak ve anlatmak istedik. Haberimizi devamında ABD’nin kelam konusu krizle nasıl baş etmeye çalıştığını da okuyabilirsiniz.

Aslına bakılırsa ülkemizde sistem ABD’yle kıyaslandığında çok çok daha kolay. Zira merkezi bir sıhhat sistemimiz var.

Lakin Hürriyet muharriri Fulya Soybaş’a konuşan İstanbul Aile Hekimliği Derneği İdare Şurası Lideri Dr. Kutbettin Demir, İstanbul’da 65+ yaş kümesinde aşılamanın %50 ve biraz üzeri civarda kaldığını belirtti. Bunda aşı kararsızlığı ve ihmal kadar, randevu alma sorunlarının tesiri olduğunu söyledi.  

Özetle bahis çok kritik. Pekala randevu nasıl alınır? Ayrıntılı anlatıyoruz…

TELEFON İLE RANDEVU OLUŞTURMA

Evvel 60 yaş üstü vatandaşların daha çok tercih ettiği telefondan başlayalım:

• Aşı randevusu için Sıhhat Bakanlığının Alo 182 sınırının aranması gerekiyor.
• Bu numara arandığında şayet aşı önceliği olan kişinin T.C. Kimlik Numarası ve öteki bilgileri verilirse, istenen tarih ve hastane belirlenerek randevu oluşturulabiliyor. Dikkat! Büyükleri için arayan kişi, kendi T.C. Kimlik Numarası ve bilgilerini verirse görüşme sona eriyor.
• Birtakım durumlarda telefon ile randevu, online randevu kadar süratli ilerlemeyebiliyor. Bazen sistem yoğunluğundan ötürü çizgi düşmeyebilir. Bunun için de birkaç kez arama yapmak gerekebilir. Yoğunluğun az olduğu vakit aralıklarında kolay kolay randevu oluşturulabiliyor.

Buradan sonra 4 adımda ilerleyebilirsiniz;

1. Rastgele bir sabit çizgiden ya da cep telefonundan 182 numaralı sınırı arayın.
2. 11 haneli T.C. Kimlik numaranızı tuşlayın.
3. Sesli menüde bir sonraki adımda 1’e basın.
4. Şayet aşılama önceliğiniz varsa sesli menü sizi operatöre yönlendirecek. Burada yetkili şahısla görüşerek aşı randevunuzu oluşturabilirsiniz.

KISA BİLDİRİ YOLUYLA RANDEVU ALINIYOR MU: HAYIR

Covid-19 aşı randevusu süreçlerinden biri de 2023’e kısa bildiri atmak. Yalnız burada dikkat edilmesi gereken nokta, SMS ile aşı uygunluğu durumu öğrenilebiliyor, direkt randevu alınamıyor. Gerekli bilgiler 2023’e kısa ileti olarak gönderildikten sonra birey aşı için öncelikli kümede yer alıyorsa, sistem MHRS’ye (Merkezi Doktor Randevu Sistemi) yönlendirerek aşı randevusunun oluşturulmasını sağlıyor. Pekala SMS yoluyla aşı durumu nasıl sorgulanır?

• Birinci olarak aşı durumunu SMS yoluyla sorgulamak için ortalarda boşluk bırakarak AŞI, T.C. Kimlik Numarası ve T.C. Kimlik Seri Numarası’nın son 4 hanesini yazarak 2023’e bildiri atın.
• Şayet öncelik kümede yer alıyorsanız, MHRS sitesi ya da uygulaması üzerinden randevu alma sürecini tamamlayabilirsiniz.

MHRS SİTESİ ÜZERİNDEN AŞI RANDEVUSU NASIL OLUŞTURULUR?

Aşı randevusunu direkt www.mhrs.gov.tr adresinden de basitçe oluşturabilirsiniz. Lakin, sistem yoğunluğundan ötürü MHRS üzerinden randevu almada meselelerle karşılaşılabilir. Bunun için daha sonra sisteme tekrar giriş yapmak gerekecektir. Ayrıyeten MHRS’nin ağır olduğu vakitlerde aşı randevusu Alo 182 üzerinden yahut uygulamalar yoluyla da oluşturulabilir.

MHRS üzerinden randevu oluşturmak için;

• MHRS üzerinden randevu oluşturmak için www.mhrs.gov.tr adresine girin.
• Sayfaya girdikten sonra sağ üst köşede yer alan “Randevu Al” seçeneğine tıklayın.
• Daha sonra açılan sayfadan üyeyseniz T.C. Kimlik Numaranızı ve şifrenizi girerek sisteme giriş yapın. Şayet üye değilseniz “Üye Ol” seçeneğini tıklayın, gerekli bilgileri doldurarak üyelik oluşturun. Ya da e-Devlet bilgileriniz ile “e-Devlet Üzerinden Giriş Sağlayın” diyerek de sisteme giriş yapabilirsiniz.
• “Aile Tabibi Randevusu Al”, “Hastane Randevusu Al” ve “Aşı Randevusu Al” olmak üzere üç seçenek çıkıyor. Aşı randevusu için “Aşı Randevusu Al” seçeneğine tıklayın.
• “Aile Hekiminden”, “Hastaneden” ve “Evde Aşı Uygulaması” olmak üzere tekrar üç seçenek çıkacak.
• Randevunuzu aile doktorundan almak için “Aile Hekimi”nden seçeneğine gidin. Akabinde “Kendi Aile Hekiminden” ve “Başka Aile Hekiminden” seçeneğinden istediğinizi tercih ederek aşı randevunuzu oluşturabilirsiniz.

E-NABIZ SİTESİ ÜZERİNDEN AŞI RANDEVUSU NASIL ALINIR?

e-Nabız sayfasından direkt randevu oluşturacağınız üzere e-Devlet sitesinden de aşı randevusu alınmak istenildiğinde bu sayfaya yönlendirileceksiniz. Buradan süreçlere devam ederek aşı randevunuzu oluşturabilirsiniz.

• e-Nabız üzerinden randevu oluşturmak için enabiz.gov.tr adresine girin.
• Sisteme üyelik bilgilerinizi girerek ya da e-Devlet bilgileriniz ile giriş yapabilirsiniz. e-Devlet üzerinden giriş yapmak için açılan sayfada “e-Devlet Üzerinden Giriş” seçeneğine tıklayın.
• Akabinde açılan sayfada T.C. Kimlik Numarası ve şifrenizi girin.
• Giriş yaptıktan sonra ekranın sol üst kısmında bulunan “COVID-19’ Aşı Durumunu Sorgulama” seçeneğine tıklayın.
• Şayet öncelikli kümede yer alıyorsanız, sayfa üzerinden randevunuzu oluşturabilirsiniz.

UYGULAMALAR İLE AŞI RANDEVUSU OLUŞTURMA

Sıhhat Bakanlığının MHRS ve e-Nabız taşınabilir uygulamalarıyla da kolay kolay Covid-19 aşı randevunuzu oluşturabilirsiniz. Dijital olarak randevu oluşturma öbür tekniklere nazaran daha süratli ilerleyebilir. Ayrıca kısa iletiyle randevu oluşturulurken de sistem MHRS uygulamasına yönlendiriyor. Bildiri atmadan direkt bu uygulamaya girerek de randevunuzu basitçe oluşturabilirsiniz. Uygulamalarda da devir dönem yoğunluk oluştuğunda sistem karşılık vermeyebilir. Bunun için daha sonra tekrar denemek gerekecektir.

MHRS uygulamasıyla aşı randevusu oluşturmak için;

• MHRS uygulamasına gidin. Şayet üyeliğiniz varsa T.C. Kimlik Numaranızı ve şifrenizi girin. Üyeliğiniz yoksa ‘Üye Ol’ seçeneğini tıklayıp gerekli bilgileri girerek üyelik oluşturun.
• Koronavirüs aşı randevusu almak için sisteme giriş yaptıktan sonra “Aile Tabibi Randevusu Al”, “Hastane Randevusu Al” ve “Aşı Randevusu Al” olmak üzere üç seçenek çıkacak.
• “Aşı Randevusu Al” seçeneğine gittikten sonra da “Hastaneden Randevu Al” ve “Aile Doktorundan Randevu Al” olmak üzere iki seçenek gelecek.
• Buradan istediğinizi tıklayıp tarih ve saat bilgilerini seçtikten sonra randevunuzu oluşturabilirsiniz.

e-Nabız uygulaması üzerinden aşı randevusu almak için;

• – e-Nabız uygulamasına gidin. Şayet üyeliğiniz varsa T.C. Kimlik Numaranızı ve e-Nabız şifrenizi girerek uygulamaya giriş yapın. Şayet yoksa ‘e-Devlet ile Giriş’i tercih ederek girebilirsiniz.
• e-Devlet ile giriş yapmak için T.C. kimlik numaranızı ve e-Devlet şifrenizi girin.
• ,Ana sayfada yer alan “COVID-19 Aşı Durumu” menüsüne tıklayın.
• Buradan aşı durumunu görebilirsiniz. Şayet öncelikli gruptaysanız, telefonun alt kısmında yer alan “Randevularım” seçeneğine tıklayın. Daha sonra gelen penceren “Randevu Al” seçeneğine gidin. Sistem sizi MHRS Randevu Sistemi’ne yönlendirecek ve buradan koronavirüs için aşı randevunuzu oluşturabilirsiniz.

PEKALA ABD BU DURUMLA NASIL BAŞ ETMEYE ÇALIŞIYOR?

“Üç farklı sekmede devlete ilişkin üç büyük aşı portalının sayfalarını açıp, bir randevu alana kadar sabahtan akşama sayfayı yenilemeniz gerekiyordu.” Bu kelamlar, ABD’de 53 kentteki aşılama merkezlerinin randevu takvimlerini otomatik olarak tarayarak, bulduğu boşlukları Twitter ve internet sitesi üzerinden insanlara duyuran TurboVax’in yazılımcısı Huge Ma’ya ilişkin.

Annesi için aşı randevusu almaya çalışırken günlerce boş bir aralık bulmak için uğraşan Ma, “Neden insanların boş randevuları bulmalarını kolaylaştıracak bir bot (bilgisayar robotu) yazmıyorum?” diye düşünmeye başladı ve yalnızca 50 dolar ve 2 hafta harcayarak TurboVax’in kodunu yazmayı başardı.

TurboVax’in sitesi günlük 1 milyon sayfa görüntülemeye sahip, Twitter’da ise 80.000 takipçisi bulunuyor. Üstelik tek de değil. Boş randevu saatlerini tweet’leyen @COVaxAlerts, @MDVaxAlerts üzere çok sayıda bot var.

Guardian’a verdiği röportajda, kurduğu site sayesinde on binlerce kişinin aşı randevusu aldığını belirten Ma, “İnsanlar çok minnettar oldu. TurboVax üzerinden randevu alan yüzlerce, binlerce bireyden e-postalar geldi” derken, yaptığı işin insanların hayatları üzerinde bu kadar büyük bir tesir yaratacağını hiç düşünmediğini de tabir etti.

328 MİLYON KİŞİ, HERKES İÇİN FARKLI ŞARTLAR

Pekala TurboVax ve benzerleri neden bu kadar büyük bir tesir yarattı? Zira 328 milyondan fazla kişinin yaşadığı ABD’de aşılama süreçleri hem çok karışık hem de çok hantal.

Merkezi bir randevu sistemi yok. Her şeye o eyaletin ya da kentin yetkilileri tarafından karar veriliyor. Bu nedenle A bireyi için geçerli kaideler B bireyi için büsbütün farklı olabiliyor. Birden fazla kurum üzerinden aşı randevusu alınabiliyor. Bunların kimileri daha genele kimileri ise yalnızca o bölgede yaşayanlara hizmet verebiliyor. En berbatı de aşı yapılan yerlerin birçoğunda telefonla randevu almak kelam konusu bile değil, randevular yalnızca internetten alınabiliyor.

Aşı önceliğinin teknolojiyle çok fazla haşır neşir olmayan, bilgisayar hatta akıllı telefon bile kullanmayan 65 yaş üzeri kuşakta olması ise işleri daha da zorlaştırıyor.

SAVAŞ YALNIZCA KORONAYLA DEĞİL

Wall Street Journal’ın teknoloji muharriri Joanna Stern, aile üyelerine ve arkadaşlarına randevular almak için çıktığı yolda başına gelenleri anlattığı yazısında randevu sürecini “insanın makineye karşı savaşı” olarak nitelendirdi. Stern’in şu satırları durumun vahametini anlatmaya kâfi:

“Bu sistemler yaşınız ve teknik maharet düzeyiniz ne olursa olsun, insanı delirtecek kadar bozuklar. Ulusal eczane zincirlerinden hastanelere ve mahallî süpermarketlere, girdiğim her randevu sitesi, bana kendimi bilgisayarlar konusunda başarısız hissettirdi. Ve biliyorsunuz neredeyse 20 yıldır bilgisayarlar üzerine yorumlar yazan bir beşerim.”

Teknolojiye bu kadar hakim bir kişi bile kendini bu türlü hissediyorsa hakim olmayanların halini düşünmek bile güç. New York Times’a konuşan 84 yaşındaki Annette Carlin bunlardan biri. Kaliforniya’da yaşayan Carlin, kıyıda torunlarıyla uzun yürüyüşler yapmayı ve yaşlılar lokalinde dans etmeyi seven bir bayan fakat Mart 2020’den beri konutundan çıkamıyor. Bu nedenle çabucak aşı olup olağan hayatına en kısa müddette dönmek istiyor.

Lakin bunu yapamıyor zira randevu süreci onun için tam bir kabusa dönüşmüş durumda. Bir bilgisayar alabilecek ekonomik gücü yok, bilgisayar alsa bile internette randevu aramanın yolunu bilmiyor. Ailenin daha gençleri yardım teklif etmiş lakin virüsün bulaşmasından korktuğundan onlarla da görüşmüyor. Carlin yaşadıklarını, “Çok hudut bozucu. Herkes aşı olmuş da ben olmamışım üzere hissediyorum” kelamlarıyla özetledi.

22 MİLYON KİŞİNİN KONUTUNDA İNTERNET YOK

ABD’de Carlin üzere milyonlarca kişi var. New York Times’ın aktardığına nazaran, ülkede konutunda geniş bant internet irtibatı olmayan 22 milyon kişi bulunuyor. Bunların kıymetli bir kısmı da 65 yaş üstü nüfusun bir modülü.

Kendisi randevu alamayacak durumda olanların birçoğu çocuklarından, torunlardan ve öbür akrabalarından takviye alıyor. Terez Mays-Jones’un 73 yaşındaki annesi Jacqueline Sims de bunlardan biri.

Cincinnati’de annesine uygun bir boşluk bulmak için haftalarca uğraşan Mays-Jones, yaşadıklarını New York Times’a “İkinci işim haline gelmişti. Gece gündüz daima bu sitelerde arama yapıyordum” kelamlarıyla anlattı. Annesi Sims ise Facebook, Instagram üzere toplumsal medya kanallarını kullanmakta zorlanmasa da orta sıra kızının takviyesine gereksinim duyduğunu söyledi. İleri yaştaki yetişkinlerin teknolojiden “gözünün korktuğunu” tabir eden Sims, “Bizim yaşımızda çok fazla kusur yapmaya alışkın değiliz ya da yanılgılarımızı kabul etmek istemiyoruz” dedi.

Üstte bahsettiğimiz üzere Wall Street Journal teknoloji muharriri Stern de sevdikleri için randevu avına çıkanlardan. Stern’in yolu bu süreçte 34 yaşındaki bir IT uzmanı olan Kris Slevens ile kesişti. New Jersey’de 350’den fazla yaşlı kişi için randevular ayarlayan Slevens’ın verdiği ipuçları sayesinde Stern, 5 farklı eyalette 11 farklı randevu almayı başardı ve kendisi gibiler için bir tavsiyeler rehberi hazırladı.

Bu tavsiyeler ortasında toplumsal medyayı tarayıp en yakın aşı dayanak kümelerini bulmaya çalışmak, randevu sitelerini öğrenmek, aygıtta otomatik doldurma ayarı yapmak, tarayıcıya çeşitli eklentiler eklemek üzere vakitten ve emekten tasarruf etmeyi sağlayan ipuçları bulunuyor.

{sitename}