UNESCO tarafından 2015 yılında Dünya Kültür Miras Listesi’ne alınan ve görünümü ‘kalkan balığı’ halindeki Çin Seddi’nden sonra en uzun sur olma özelliğini taşıyan Diyarbakır surlarının bir kısmı periyodun valisi Faiz Ergun’un talimatıyla 1930 yılında ‘Sur içine hava girmiyor, bulaşıcı hastalıklar yaygınlaşıyor, hava sirkülasyonu olsun’ diye top atışlarıyla yıkıldı. Surların yıkımı, o devir Mezopotamya’daki tarihi eserler hakkında araştırma yapmak üzere Diyarbakır’da bulunan Fransız arkeolog Albert Louis Gabriel, Ulusal Eğitim Bakanlığı’na ‘surların tarihi ve arkeolojik açıdan değer biçilemez olduğunu’ belirttiği raporu iletmesinin akabinde yıkım durduruldu.
BAKAN KURUM, SURLARIN TEKRAR İNŞA EDİLECEĞİNİ DUYURDU
Yakın vakitte Diyarbakır’da temaslarda bulunan Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, yıkılan surların tekrar inşa edileceğini duyurdu. Bakan Kurum, Dağkapı Meydanı’ı düzenlenme projesi kapsamında daha evvel yıkılan 250 metre uzunluğundaki surun ve yeni Dağkapı’nın tarihe uygun biçimde yapılacağını söyledi.
‘ALBERT GABRİEL’İ MİNNETLE ANIYORUZ’
Diyarbakır Kültür, Turizm ve Musiki Derneği (DİKTUM-DER) Idare Heyeti Lideri Kenan Aksu, Diyarbakır surlarının yıkımına mahzur olan Fransız arkeolog Albert Louis Gabriel’e minnetle andıklarını söyledi. Aksu, surların Diyarbakır’ın turizmine değerli katkılar sağladığını söz ederek, onarım çalışmalarının akabinde kente gelen turist sayısında artış yaşanacağını belirterek, şunları söyledi:
“Diyarbakır surları bizim için dünyada eşi ve gibisi bulunmayan bir yapıttır. Suriçi ise bir mücevher. Dünyada hiçbir kent, 5.5 kilometre uzunluğundaki surlarla korunmamıştır. Devrin valisi, kent hava alamıyor diye Diyarbakır surlarını yıkmaya başlamış. Kimi kısımlarını yıktırdı. Dünyaya mal olan Diyarbakır surlarının yıkıldığını gören Albert Gabriel, yıkımını durdurmuş. Albert Gabriel’i minnetle anıyoruz. Gabriel, bunu önlemeseydi surların büyük bir kısmı yıkılırdı. Sayın Valimiz Münir Karaloğlu, Diyarbakır’a geldiği günden beri çok kısa bir mühlet olmasına karşın, surların tamiratı birinci sefer onun uğraşıyla başlatıldı. Etraf ve Şehircilik Bakanımız Murat Kurum, geçen gün Diyarbakır’a yaptığı ziyarette yıkılan surların tekrar inşa edileceğinin muştusunu verdi. Bu gelişme bizim için çok değerli. Diyarbakır surları korunmasıyla kente 5 milyondan fazla turist gelir. Dünyada son vakitlerde kültürel turizm ön plana çıktı. Diyarbakır’da tarihin yazıldığı yerdir. Burada 33 medeniyetin izleri vardır. Hiçbir kentte 33 medeniyetin izleri bulunmaz. Bu medeniyetler burada yapıtlarını bırakmış. Surların onarılması kadar, korunması da değerlidir.”
HER BİR BURCA BİR İLİN İSMİ VERİLSİN ÖNERİSİ
Aksu, Diyarbakır surları bünyesinde 82 burcun yer aldığını hatırlatarak, her burca bir ilin ismi verilmesi öneresinde bulundu. Aksu, “Diyarbakır burçları şu an temizleniyor. Bu çalışmanın akabinde bu burçların korunması ve hayat verilmesi gerekiyor. Benim teklifim şu, 81 ilimiz var. Bizim 82 burcumuz var. Birine Sayın Cumhurbaşkanımızın ismini veririz. 81 burca da 81 ilin ismi verilir. Her ay bir vilayet kendi kültürünü tanıtmak maksadıyla burçlarda aktiflik yapabilmeli. Her ay bu kent Diyarbakır’da şenlik yapacak. Bütün Türkiye buraya gelecek” dedi.
ALBERT GABRİEL KİMDİR?
Albert Louis Gabriel, 1883 yılında, Fransa’da doğdu. Sorbonne Üniversitesi’nde Hoş Sanatlar ve Edebiyat okuduktan sonra Paris Üniversitesi’nde doktora yaptı. Gabriel, 1926 yılında Türkiye’ye gelerek, Darülfünun’da arkeoloji ve sanat tarihi dersleri verdi. Ulusal Eğitim Bakanlığı ile 1930’da anlaşarak, Mezopotamya’daki eserler hakkında araştırma yapmak üzere Hasankeyf’ten Van’a incelemelerde bulundu. Yapıtların fotoğraflarını çeken, çizimlerini yapan ve metinler yazan Gabriel, 1930’lu yıllarda Diyarbakır’a geldi.
{sitename}
