Sonbahar ekseriyetle hüznü ve bitişleri çağrıştırsa da aslında renklerin, rahmetin, ektiğini biçmenin mevsimi. Ruhumuz birebir tabiat üzere, yaz sıcağında olgunlaşan meyvelerini toplar ve soğuk kış günlerine hazırlar kendini. İşte bu hazırlıklar içinde, kentin karmaşasından kaçıp yazın son güneşlerinin eşlik ettiği bağlarda bir bağbozumuna katılmak, tahminen de en hoş kutlama olur. Bağbozumu bir şenliktir; yüzyıllardır tekrarlanan bir coşkuya ortak olursunuz. Bağlardaki üzümleri toplarken, tabiatın ve insanın yüzlerce yıllık emeğini hissedersiniz.
Ülkemizdeki birbirinden hoş bağları gezmeye başlamadan size biraz üzümün tarihinden bahsedeyim. Asmanın tarihi insanlık tarihinden daha eski. İnsanlık, üzümün tadını aldığında ortalarında bir bağ oluşmuş. İnsan üzümü işlemiş, üzüm ona şifa vermiş. Ülkemizin bağcılık için en uygun iklim jenerasyonunda olması bağcılığın yüzyıllar boyunca Anadolu uygarlıklarıyla iç içe olmasını sağlamış. En eski yabani asmanın Kafkaslar ve Anadolu topraklarında bulunması, bağcılık kültürünün bu topraklar için ne kadar kadim bilgi olduğunun ispatı.
Dionysos’un şölenleri
Bağbozumunun temeli Yunan mitolojisine dayanıyor… 12 Olimpos rabbinden biri olan Dionysos, Zeus ve Semele’nin oğlu. Titanlar tarafından kaçırılıyor ve küçük kesimlere bölünüyor. Bu duruma dayanamayan büyükannesi Rhea, modüllerini birleştiriyor. Bundan ötürü Dionysos’un iki sefer doğduğuna inanılır, ismi de ‘iki sefer doğan’ manasına gelir. Bağbozumu da üzümün doğumudur, bundan sonraki yolu işlenerek içindeki binbir yararın ortaya çıkmasıdır.
Trakya Bağ Rotası’nın 12 üreticili durakları
Türkiye’nin birinci bağ rotası olan Trakya Bağ Rotası, Trakya Kalkınma Ajansı’nın dayanağıyla Tekirdağ, Şarköy, Gelibolu ve Kırklareli bölgelerindeki 12 üreticinin iştiraki sayesinde gerçekleşmiş. Rota üzerindeki birtakım bağlarda konaklayabileceğiniz oteller var. Şato Nuzun, Barel, Umurbey, Barbare, Melen, Gülor, Chateau Kalpak, Vino Dessera, Arcadia, Chamlija, Gali ve Suvla bağları rotadaki duraklar. İstanbul’a birkaç saat aralıktaki bağlar, size bu mevsimde tabiatın içinde dinlenebileceğiniz bir kaçamak sunuyor. ‘Trakya Bağ Rotası’nda olmamasına karşın yolunuzu Türkiye’nin birinci lüks bağ ve sanat oteli olan Hotel Caeli’ye de düşürün. ‘Butik Oteller… Ege ve Akdeniz’den Seçtiklerim’ kitabımda da yazdığım otel, üzümün büyüleyici seyahatinde sunduğu tecrübelerle sizi bağbozumunda birlikte olmaya davet ediyor.
Çavuşüzümünün anavatanı Bozcaada
Artık biraz daha güneye ve bağlarıyla meşhur bir adaya götürmek istiyorum sizi… Bozcaada hem ada kültürünün çeşitliliğini hem de doğal hoşluklarını, büyük bir huzur içinde sunuyor ziyaretçilerine. Eylül Bozcaada için ada halkının minderlerini yine kapı önüne çıkardığı, rüzgârın tatlı tatlı saçınızı karıştırdığı, bakir plajlarda doyasıya yüzdüğünüz ay demek. Bozcaada ilkçağdan beri üzümüyle biliniyor. Evliya Çelebi ‘Seyahatname’de Bozcaada’yı “Dünyanın en hoş çavuşüzümlerinin yetiştiği yer” olarak anlatmış. Üzümler hoşluğunu adanın eksilmeyen rüzgârına ve neme borçlu. Talay, Ataol, Çamlıbağ, Amadeus ve Corvus bağları adanın verimli topraklarında bağbozumu için çağırıyor sizi.
Şifalı kumlarda dinlence
Feribottan Bozcaada’ya iner inmez solunuzda deniz restoranlarının çevrelediği hoş bir liman, sağınızda harika bir kale göreceksiniz. Adanın içine hakikat yürüdükçe de kendinizi bir Osmanlı-Rum kasabasının dar art sokaklarında kaybolmuş olarak bulacaksınız. Cam üzere sularda yüzmek ve dalış için ada birebir. Lakin ağustosta bile suyun serince olduğunu unutmayın.
Ayazma Plajı en kalabalık ve suyun en ılık olduğu yer. Kumunun da şifalı olduğu söylenir. Daha sakin alternatiflerse Mermer Burnu, Akvaryum Koyu, Sulubahçe, Habbele. Beş odalı Amaranda Ada Meskeni, adanın merkezindeki Ayapetro, eski bir taş konutun restore edilerek otele dönüştürüldüğü Latife Hanım Konağı, adanın en hoş koylarından birine nazır Akvaryum, Tuz Burnu’ndaki Mavi Karga da konaklamak için hoş adresler. Madam Niça, Ada’m, Asma 6, İnvino, Vahit’in Yeri ve Boboz ise yemek listenizde olsun. Adada 3. jenerasyon kahve dükkânlarından Coffee Shelter ve Kahverengi’yi deneyebilirsiniz. Ve adadayken Çınaraltı’nda sakızlı Türk kahvesi için, güneşi batırmak için de Polente’yi seçin. Çiçek Pastanesi’nin sokak ortasındaki orjinal dükkânından mis üzere kurabiyeleri tadın. Aki, Masal, Sayfiye Atölye, Optika Gözlük ve Bit Bozcaada üzere tasarım dükkânları da var. Alışveriş yapabilirsiniz…
En büyük organik bağ
Türkiye’nin en büyük tek parsel organik bağı olan ve antik Metropolis topraklarında kurulan Lucien Arkas Bağları’nda üzüm hasadı ağustosun ikinci haftasında başladı. Ülkemizde kendi branşında ‘TSE COVID-19 Inançlı Üretim Belgesi’ni alan birinci üretici pozisyonundaki bu bağda ‘chateau tipi’ üretim yapılıyor. İzmir Torbalı’daki bu bağlarda üzümler, gece serinliğinde ve ay ışığında hasat ediliyor, akabinde çabucak işlemeye başlanıyor.
Tabiatın kollarında
Urla Bağ Rotası üzerinde yedi üreticinin bağları var. Limantepe, Urla, Urla Bağevi, USCA, Mozaik, Urlice ve MMG bağlarında kendinizi tabiatın kollarına bırakıp rota üzerindeki OdUrla, Vino Locale ve Lokanta Levan’ın özgün ve enfes menülerini tadabilirsiniz. Konaklama önerilerimse Manej, Two Rooms Hotel ve Urla Bağevi. Urla’nın Sığacık Körfezi’ne bakan kıyısındaki Demircili ve Altınköy kıyıları de denize girmek için bakir adresler. İyonlar, Persler ve Romalılar için vazgeçilmez olan Urla’ya gittiğinizde siz de neden o denli olduğunu anlayacaksınız.
Urla’nın konakları
Eski Urla’nın sokaklarında Rum mimarisiyle yapılmış taş konaklar çıkacak karşınıza. Sanat Sokağı olarak anılan Zafer Caddesi’ne uğramadan geçmeyin. Necati Cumalı’nın meskenini ve Urla Müzik Akademisi’nin taş binalarını da görmenizi bilhassa tavsiye ederim.
Sanat Sokağı’ndaki Hiç Lokanta ve Tadım Atölyesi, Vourla Fırın Café, Keçi Café, İstifçi Bahçe, Uzun Masa Avlu, İrmik Hanım Patisserie, Şafak Lokantası, Ömre Bedel ve Beğendik Abi’nin lezzetleri damaklarınızı şenlendirirken Çivit Mavi, Keramikos ve Urlalı sanatçı Bilter Anı’nın atölyesi olağanüstü yapıtlarla gözlerinize hitap edecek. Her cumartesi Tarihi Urla Tamirhane binasında kurulan, bayan emeğini destekleme maksatlı Urla Bayan Üretici Pazarı’nı da unutmayın. Ayrıyeten etraftaki uzunkuyu, Barbaros, Yağcılar, Demircili, Kuşçular, Bademler, Özbek köyleri huzur arayanlar için uygun duraklar.
Öküzün gözü üzere iri, lacivert tanelerin peşinde Elazığ
Türkiye’nin dört bir yanı tarihin, tabiatın, gastronominin birleşiminden oluşan süper üçlünün mesken sahibi. Ve gezdikçe, gördükçe nasıl bir ülkede yaşadığınızı tekrar anlıyorsunuz. Yıllar evvel gitmiş ve bir tarih kenti Harput’tan çok etkilenmiştim. Siz de benim üzere, bir sonbaharda, bu defa bağbozumu vakti gidin Harput’a. Bir öküzün gözleri üzere iri ve lacivert taneleri olan öküzgözü ile boğazı yakan varlıklı buruk tadı nedeniyle boğazkere isminin verildiği üzümlerin, bölgenin en yüksek ve engebeli coğrafyasında, soğuktan korunan çukur ovalarda yetiştirilmesine şahit olmak üzere… Ve yolunuz düşerse diye değil yolunuzu düşürün diye. Bir açık hava müzesi görünümündeki Harput, ‘taş kale’ manasına geliyor. Kaya blokları üzerine korunaklı biçimde inşa edilen yerleşimin tarihi MÖ 2.000’lere dek uzanıyor. Harput’u keşfetmeye, imalinde su yerine süt kullanıldığı tarafında bir halk inanışı olan meşhur Süt Kalesi’nden başlayın. MÖ 8’inci yüzyıla dek uzanıyor kalenin tarihi. Sonra 1157’den günümüze ulaşan eğik minaresiyle ünlü Ulu Cami’yi ziyaret edin. Anadolu’daki en eski mescitlerden biri. 1739’dan beri kullanılan Kurşunlu Cami ise Harput’taki en hoş Osmanlı yapılarından. Sara Hatun Cami de görülmeye bedel. Akkoyunlu Beyefendisi Uzun Hasan’ın annesi Sara Hatun için yapılmış.
Harput Kalesi’ne bitişikmiş üzere duran Meryem Ana Kilisesi MS 179’da inşa edilmiş. Dünyanın en eski kiliselerinden. Ziyaret için müsaade gerekiyor. Ulu Cami’nin çabucak yanındaki Şefik Gül Kültür Konutu, 200 yıllık klâsik bir mesken. Bahçesi şahane. Gülsan Şirketler Grubu’nun almasıyla başarılı bir onarımdan geçirilerek 2005’te müze olarak Harput’a kazandırılmış.
16. yüzyıldan kalma Cimşit Beyefendi Hamamı restoran olarak kullanılıyor. Tarihi bir atmosferde yöresel lezzetleri tatmak için kesinlikle uğrayın. Elazığ ve Harput Türk mutfak kültürüne kıymetli katkı sağlayan yerler. Dövme çorbasını tadın, yanına sevimli ya da tandır ekmeği yiyin. Yöreye mahsus bir köfte olan ‘pimpirim’i, bir tepsi yemeği olan ‘gömme’yi, bir cins börek olan ‘patila’yı tadın ve klasik helvalarıyla tanışın. Kuşluk ve yatsılık dedikleri öğünlerde pestil, ceviz, kuru meyveler yiyorlar; konuksanız ikramlardan hissenizi bol bol alıyorsunuz.
Buzluk Mağarası yazın sıcağında bile içi buz dolu bir mağara. Yazın buzdan sarkıt ve dikitlerin oluştuğu mağarada kışın nispeten daha sıcak bir hava var. Mağaranın yaşını düşününce içine yapılan merdiven ve aydınlatma düzenekleri sayesinde Urartular ile birebir keyfi paylaştığınızı düşünmek ayrıyeten heyecan veriyor.
{sitename}
