Doğu Akdeniz’de yaklaşık 35 gün süren ve iki ülke donanmalarını karşı karşıya getiren ‘Oruç Reis’ krizinden sonra devreye giren ağır diplomasi trafiği meyvesini verdi. Türkiye ile Yunanistan, istikşafi görüşmelerin başlamasında anlaştı. Bu mutabakatta Almanya Başbakanı Angela Merkel değerli rol oynadı.
2002’de başlayan ve 2016’dan sonra askıya alınan istikşafi görüşmelerin 61’inci tipi muhtemelen önümüzdeki günlerde açıklanacak bir tarihte İstanbul’da gerçekleştirilecek.
AB DORUĞUNDAN SONRA
Kelam konusu görüşmelerin başlama tarihinin dün açıklanması bekleniyordu. Lakin, Türkiye konusunun görüşüleceği AB tepesi, koronavirüs nedeniyle bir hafta ertelenince, ilgili açıklamaların yapılması da önümüzdeki günlere kaldı. İstikşafi görüşmelerin, 1-2 Ekim’deki AB Zirvesi’nden çabucak sonra başlaması bekleniyor. Yunan heyetine, daha evvel de istikşafi görüşmeler deneyimi olan emekli Büyükelçi Pavlos Apostolidis başkanlık edecek. Apostolidis diplomatik etraflarda ‘dinlemesini bilen ve makul’ bir müzakereci sayılıyor.
‘MÜZAKERE DEĞİL’ VURGUSU
Yunan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, istikşafi görüşmelerin, müzakere manasına gelmediğini belirterek, “Müzakerenin çerçevesini oluşturacak kuralları belirlemeye çalışacağız” dedi. “Bu neden mi bu kadar güç? Zira Türkiye, memleketler arası hukuku ortak kural olarak kabul etmiyor” savında bulunan Dendias, “Daha çok erken ancak istikşafi görüşmelerin bir fırsat oluşturmasını temenni ederim” diye ekledi.
Hükümet Sözcüsü Stelyos Peças ise “her şey mümkün” diyerek, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis ortasında önümüzdeki günlerde bir telefon görüşmesi ihtimalini açık bıraktı.
İSTİKŞAFİ GÖRÜŞMELER
Yunanistan, iki ülke dışişleri heyetleri ortasında 18 yıl evvel başlayan ve 4 yıldır da askıda olan istikşafi görüşmelerde, yalnızca Ege ve Doğu Akdeniz’de deniz yetki sonlarının belirlenmesi konusunu görüşeceğini öne sürüyor. Bu hususta da, adaların, anakara üzere 100 mil kıta sahanlığı hakkı bulunduğunu argüman ediyor. Mutabakat sağlanamadığı takdirde ise Lahey Adalet Divanı’nı adres gösteriyor. Türkiye ise adaların silahsızlandırılması, aidiyeti tartışmalı coğrafik formasyonlar (Kardak üzere adacık ve kayalıklar) ve azınlıklar üzere bahislerin da istikşafi görüşmelere dahil edilmesini istiyor. Deniz yetki hudutları konusunda ise adaların 6 millik karasuları dışında kıta sahanlığı bulunmadığını vurguluyor. Türkiye, Lahey dahil milletlerarası duruşmaya başvuruyu da reddetmiyor.
TAHLILE YAKLAŞILMIŞTI LAKIN
İstikşafi görüşmelerde 2004‘te taraflar bir tahlil formülüne yaklaşmıştı. Ege’de Yunan karasularının birtakım bölgelerde 6 mil kalması, Türkiye’yi rahatsız etmeyecek kimi bölgelerde ise 8, 10 ve hatta 12 mil olması formülü benimsenmişti. Gerçekte 6 mil olan, Yunanistan’ın 10 mil olduğunu sav ettiği hava alanı da, karasularına uyumlu halde değiştirilecekti. Fakat, Yunanistan’da tıpkı yıl seçimleri kazanarak başbakan olan Kostas Karamanlis, “Her şey sıfırdan başlayacak” diyerek bu tahlil formülünü reddetmişti.
NATO: DÜZGÜN İLERLEME SAĞLANDI
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Türkiye ile Yunanistan askeri heyetleri ortasında ‘ayrıştırma usulleri’ olarak isimlendirilen teknik görüşmelerin gidişinden şad. İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ile NATO karargâhında görüşmesi bağlamında açıklamalarda bulunan Stoltenberg, “Bu görüşmeler sürüyor ve iyi bir ilerleme sağlandı” dedi.
Hava ve denizde hadise ve kazaların yaşanmasının önüne geçilmesi hedefiyle sistemler oluşturulması için yapılan görüşmelerin teknik nitelikli askeri görüşmeler olduğunu hatırlatan Stoltenberg, “Bu görüşmeler, Almanya’nın temel sorunu çözme emelli diplomatik uğraşlarını tamamlıyor” dedi. Stoltenberg, Türkiye ile Yunanistan ortasında istikşafi görüşmelere başlanması konusunda muahedeye varılmasını da memnuniyetle karşıladığını söz etti.
KÂĞIT ÜSTÜNDEN YÜRÜYOR
NATO’daki toplantılar olağanda haftada iki defa yapılıyor. Yunanistan, bugün ve yarın için planlanan fakat ertelenen Avrupa Birliği doruğunu mazeret ederek altıncı toplantının haftaya yapılmasını istedi. Görüşmeler karşılıklı tartışma formunda değil taslak bir doküman üzerinde her iki tarafın görüşlerini tabir etmesi biçiminde ilerliyor. Görüşmelere nazaran geliştirilen kağıt, iki NATO üyesi ülke silahlı kuvvetleri ortasında çatışma yaşanmaması için tarafların dikkat edeceği bahisleri içeriyor. (Güven ÖZALP / BRÜKSEL)
{sitename}
