Deniz, kum, güneş Antalya turizmini tek başına özetlemeye yetiyor. Fakat başta Rusya, Ukrayna ve Almanya olmak üzere dünyanın farklı bölgelerinden kente ‘göç’ eden turistler için artık bu sacayağı yetmiyor. Bacasız endüstride yaylalar, inanç kültürleri, lokal gurme noktaları ve natürel ki antik medeniyetlerin de yadsınamayacak derecede tartısı var.
Antalya’da bu noktaları içine alan enteresan yerlerden biri Arykanda… Bölge, Teke Yarımadası’nın iç kısımlarını merak edenler açısından keyifli bir antik labirent… Lakin Finike-Elmalı karayolundaki seyahatinizin 21’inci kilometresinde evvel ismiyle dikkatinizi çekecek bir köyle karşılaşacaksınız. Beydağları’nın yalnızı “Yalnız Köyü’ne hoşgeldiniz.” Geçen haftalarda müzikçi Hakan Altun’un otomobilden atlayıp köy tabelası önünde verdiği poz, toplumsal medyada gündem olmuştu. Yalnızlığın hakkını verdiğimiz bir zamandayız, internette işte bu köyün ismi arandı gün uzunluğu. Aşk hayatında memnun sona ulaşamayanları köyün giriş tabelası, yeni aşka yelken açanlarıiki kilometre sonra ‘kırmızı çizgi’li çıkış tabelası bekliyor. Ben yıllar evvel kırmızılının başına geçmiştim galiba.
Sarp kayalıkların içinde bir şelale
Yalnız’dan sonra Beydağları’nın birinci keskin tırmanışı artık başlıyor. Finike-Elmalı karayolunun tam ortasına denk düşen Arif Köyü’nün bilhassa doğal kaynak-medeniyet alakasıyla ilgili gezginlere söyleyeceği çok şey var. Zira bir su cenneti olan Arykanda, bu bölgeye kurulmuş. Arif’i geçmek üzereyken yolun sağında en sarp yükseltiye hakikat kamyonların arka arda dizildiğini görüyorsunuz. Burası gürül gürül akan şelalelerinden ismini alan Aykırtça…
Batı Toroslar’ın sarp noktasından çıkan pınarlar, dağkeçilerinin sıçrayışları eşliğinde yol kenarında bir dizi köy çeşmesine dönüşmüş. Aykırtça, suyun gücünden ötürü seviliyor, susuzluğun giderilmesinin akabinde közde Türk kahvesi, keçiboynuzu, gözleme ya da süt mısır molası bazen saatlerce sürüyor.
Yaylalardan denize gidenlerin bir kısmı sabahın erken saatlerinde kahvaltıyı burada yaparken Avlan Gölü üzerinden salınan bisikletçiler tam 40 kilometre pedal çevirmeden birinci molayı burada buz üzere suların başında veriyor. Bu keyfi küme halinde ilkbaharda yaşayanlardanım. Arykanda’ya Elmalı Ovası’ndan bisikletle gitmenizi tavsiye ederim zira seyahat antik Likya yürüyüşü tadında…
Lykia’nın doğudaki kereste kalesi
Burası Beydağları’nın güney kısmına konumlandığı üzere Arykanda medeniyetinin de başlangıç noktası… Arykanda, Pers’ten Likya Birliği’ne, Büyük İskender’in ürkütücü egemenliğinden Roma İmparatorluğu’na kadar bu sarp noktada kimliğini, alışkanlıklarını korumuş.
İsmi antik literatüre bu nedenle ‘En yüksek kayalığının yanındaki yer’ diye girmiş. Lakin bölge bizde 1838’e kadar yok hükmünde… Tıpkı yıl, İngiliz araştırmacı Charles Fellows’un uğraşları sonucu antik kent gün yüzüne çıkarılabiliyor.
Zamanın bilhassa kaya mezarlarıyla sikkeleri, antik Likya Federasyonu’nun kalabalık bir merkezine tanıklık ediyor. Ayrıyeten, kent bir periyot yarımadanın kereste gereksinimini tek başına karşılar olmuş. Bunun ticarete yansıması, antik kenti kendine yeten bir yerleşke noktasına getirmiş.Arykanda en besbelli yapı biçimiyle bir teras mimarisi. Kent kat kat… Bunu “Aşağı ve üst mahalle” diye okumak mümkün…
Alt terasta gymnasium (fizik kondisyon merkezi) ve çatı hizasına dek bütünlüğünü koruyabilmiş hamam karşılıyor sizi.
Üst terasa yanlışsız yürüdüğünüzde farklı bir kent derinliği dikkatinizi çekiyor. Tiyatro, periyodun konser salonu odeon, atletizm parkuru stadion ve tahminen de ağdalı meclis tartışmalarının yapıldığı agora üst katta sıraya dizilmişler. Kentin arka arda doğu tarafındaki dükkanlarını geçtiğinizde Helios Tapınağı çıkıyor karşınıza. Yunan mitolojisinde ‘Güneşin ta kendisi’ manasına da geliyor Helios. Atlar kurban ediliyor onun için. Dualar ediliyor.
Batı tarafına yürüdüğünüzde de devrin gösterişli villaları mevcut… Tabandaki mozaikler o zaman için bir zenginlik göstergesi. Tahminen Rodoslu bir kereste tüccarının gösterişli bir yayla konutuna çıkıyor yol, kim bilir. Arykanda’nın en karakteristik özelliğiyse bir su cenneti olması. Kentin neredeyse her noktasında su kanalı var. Doğal kaynaklar, bölge insanına su mühendisliğini öğretmiş. Arykandalılar kayalara oydukları ince sınırlarla etraf kaynaklardaki suyu kentin her noktasına taşımayı başarmış. Atık suyu kentten uzaklaştıracak yeraltı şebeke sistemi dahi var. Agoradan bazilikaya, hamamlardan yapısı bozulmamış antik lavaboya, Helios’tan tiyatroya Arykanda’da görülecek çok estetik anılar var. Ruhunuzu keşfe hazırlayın!..
Nasıl gidilir?
Arykanda, Antalya antik kentleri ortasında finale varılması en kolay güzergahlardan birine sahip. Kente virajda kalan Aykırtça Çeşmeleri’ni geçmeden sağa kıvrılarak ulaşabiliyorsunuz. Zati 1 kilometrelik köy yolu sizi direkt bölgeye çıkarıyor. Korkuteli tarafından gelenlerinse Aykırtça’nın içinden geçip kent tabelasını takibe almaları yeterli… Doğal tarihin akışına ziyadesiyle uyumlu gözüken çeşmelerin başında, “İyi bir köy kahvaltısı yapmadan geçmeyin” derim. Zira ‘En yüksek kayalığının yanındaki yer’de size yaban keçilerinin ‘kim bunlar’ diye soran yarı gergin bakışları eşlik edecek.
{sitename}
