Kurtuluş çabasına adım attığı yer: Bandırma Gemi Müzesi, Samsun
Osmanlı İmparatorluğu’nda bir sancak o vakit Samsun… Yerleşik, kozmopolit bir yer. Kendince bir iskele… Olağanüstü yetkili bir müfettiş paşa, İstanbul’dan gelmiş. Lakin arz-ı tazimle karşılanabilir. O denli de oldu. O da fazla buyruk vermedi. Aslında Samsun’da bir şey yapmaya niyeti yoktu. Fakat Samsun’a yaptığı seyahat kıymetlidir.
Zira o yol, Anadolu’ya geçiş yolu, o seyahat da gayeye giden seyahattir. Savaş, 19 Mayıs’ta Samsun’a adımını attığı gün başladı. Onu 1919’da Samsun’a getiren Bandırma Vapuru, 1924’te emekli edilerek Haliç’te söküldü. Gemi 2005’te yepyeni çizimleri referans alınarak tekrar yapıldı. Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından ‘Bandırma Gemi Müzesi’ne dönüştürüldü. Müzede Samsun ve ilçelerinden İstiklal Savaşı’nda şehit olan 1200 kişinin isimlerinin olduğu yazıt, Ulusal Mücadele’yi anlatan bronz rölyefler ve İstiklal Mücadelesi’nde kullanılan top, tüfek, torpido, denizaltı mayınları üzere savaş materyalleri sergileniyor.
Ulusal Mücadele’nin duyurulduğu yer: Saraydüzü Kışla Binası, Amasya
Amasya, Osmanlı devleti vaktinde şehzadelerin yetiştiği bir kent olmanın yanı sıra ‘Amasya Tamimi (Genelgesi)’nin imzalandığı yer olarak da Cumhuriyet tarihinde büyük kıymete sahip. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkan Mustafa Kemal Paşa, buradan Havza’ya, oradan da 12 Haziran 1919’da Amasya’ya gelmiş ve kentin girişinde kentin ileri gelenleri tarafından coşkuyla karşılanmıştır. 21-22 Haziran gecesi Amasya’da hazırlanarak tüm mülki ve askeri yöneticilere gönderilen genelgeyle Ulusal Mücadele’nin gayesi ve yolu belirlenmiş, Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının imzasıyla tüm yurda duyurulmuştur. ‘Amasya Genelgesi’nin imzalandığı ‘Saraydüzü Kışla Binası’ 1986’da heyelan tehlikesi nedeniyle yıkıldı. Aslına uygun olarak tekrar inşa edilip, 2007’de açıldı. Yıl boyunca, sabah 08.00-17.00 ortası ziyarete açık müzede Mustafa Kemal’in Amasya’ya gelişini canlandıran balmumu heykeller, burada kaldığı sürece gelişen olayların anlatıldığı bilgi panoları ve görseller yer alıyor.
Tarih sahnesinde gücünü gösterdiği yer: Conkbayırı, Çanakkale
Çanakkale Savaşları, Mustafa Kemal’in tarih sahnesinde gücünü göstermesini sağlar, düşman güçler Gelibolu Yarımadası’ndan ayrıldıktan sonra, ismi ‘Çanakkale Galibi’ olarak ün yapar. 18 Mart 1915’te düşman, Çanakkale Boğazı’ndan geçemeyeceğini anlayınca 24 Nisan sabahı yarımadaya karadan çıkarma yapmış ancak 10 ay boyunca kıyıdan ileriye gidememişlerdir. Yarbay Mustafa Kemal, savaşın ileri safhalarında Anafartalar Küme Kumandanı olur. 10 Ağustos 1915 günü taarruz buyruğu verdikten kısa bir mühlet sonra, harekâtı yönettiği zirve yakınında patlayan bir bombadan kopan şarapnel modülü göğsünün sağ tarafına isabet eder. Cep saati sayesinde vefattan kurtulur ve yazgı Atatürk’ü Türk milletine bağışlar… İşte bu olayın yaşandığı Conkbayırı, o günkü izleri hala taşıyor. Gelibolu Yarımadası‘nın batı kıyısında, Kabatepe ile Suvla Koyu ve Rakımlı Zirve ile Besim Zirve ortasında kalan zirvenin ismidir Conkbayırı. Doruktan körfeze bakıp hayal kurduğunuzda yüzlerce gemiden atılan bombaların sizi etkisi altına aldığını rahatlıkla hissedersiniz.
‘Kurtuluş’un akabinde kaldığı yer: Uşakizade Köşkü, İzmir
Atatürk denince İzmir’de çeşitli simge yerler var. Birincisi; ‘Uşakizade Köşkü’. İzmir Göztepe’de 1860 yılında yapılmış bir konuttur. Atatürk birinci kez İzmir’in kurtuluşunun altıncı günü, 14 Eylül 1922’de Uşakizade Köşkü’ne gelmişti. Burada 16 gün kalıp; köşkü ‘Başkomutanlık Karargâhı’ olarak kullanmıştı. Atatürk, 29 Ocak 1923 tarihinde Latife Hanım’la Göztepe’deki bu köşkte kıyılan nikâh ile evlenmişti. İkincisi, Kordon’daki Atatürk Meskeni Müzesi. Bu mesken çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’nin iktisat siyasetlerinin belirlendiği yerdir. Atatürk İktisat Kongresi için geldiği İzmir’de 13 Şubat 1923’te bu konutu kullanmıştı. 13 Ekim 1926’da bina İzmir Belediyesi tarafından satın alınmış, Atatürk’e armağan edilmiştir. Atatürk 1930-1934 ortasında İzmir’e beş defa gelmiş ve her gelişinde burada kalmıştır. Üçüncü yer ‘Latife Hanım Köşkü Anı Evi’dir. Köşk, Latife Hanım’ın ailesine aitti. Atatürk’ün annesi, Zübeyde Hanım son günlerini burada geçirmiş ve bu konutta vefat etmişti.
Cumhuriyet’in birincilerinin yaşandığı yer: Pembe Köşk, Ankara
Atatürk’ün Ankara’daki resmi konutu Çankaya Köşkü’ydü. Fakat haftanın birkaç akşamını birkaç yüz metre aşağıdaki ‘Pembe Köşk’te geçirirdi. Bu meskende, Atatürk’ün ‘ikinci adam’ı İsmet İnönü i oturuyordu. Pembe Köşk, Ankara ‘da toplumsal ve kültürel hayattaki pek çok ‘ilk’e sahne oldu. Atatürk’ün ihtilal çalışmaları burada gerçekleşti. 1927’de Ankara’nın birinci balosu burada verildi. Yemek odasının döşenmesinde Atatürk’ün emeği geçmişti. Atatürk, akşamları İnönü’ye telefon eder ve gelmek istediğini bildirirdi. Meskende konukları için yemek yoksa kendisi getirirdi. Pembe Köşk, yılda iki sefer ziyarete açılıyor. 1 Aralık 2019’a kadar ‘Demokrasiye Geçiş Gayretleri: 1945-1950’ başlıklı stant var. İçeride, Atatürk’ün yemek yediği sofrayı, Kurtuluş Savaşı’nda kullanılmış silahları ve İnönü’nün şahsî eşyalarını görebilirsiniz.
Tabiat sevgisini pekiştirdiği yer: Yürüyen Köşk, Yalova
Atatürk, 1 Ağustos 1929’da Bursa’ya giderken Yalova açıklarında bir çınar ağacı gözüne çarpar. Karaya çıkarak ağacın tabanında dinlenir. Ağacı çok sever ve buraya bir köşk yapılmasını ister. Köşk 22 günde yapılır. Sonraki yıl bir sorun çıkar; ağacın kısımlarından biri daima köşkün çatısını rahatsız etmektedir ve kesilmesi gerekir. Bunu duyan Atatürk ağacın kısmının kesilmesi yerine köşkün taşınması buyruğunu verir. 8 Ağustos 1930 tarihinde bina etrafındaki toprak kazılıp yapının temeline inilir. İstanbul’dan getirilen tramvay rayları döşenir ve bina 4.80 metre civarında kaydırılır. İki gün süren çalışmaların akabinde ulu çınar ağacı kesilmekten kurtulur. O günden beri köşkün ismi Yürüyen Köşk olarak kalır. Köşk ve ağaç tam 89 yıldır birebir yerde duruyor. Atatürk, bu olayla daha dünyada etraf hareketleri başlamadan onlarca yıl evvel örnek bir etraf dostu olduğunu göstermiştir. Köşk, 2006’da müze olarak ziyarete açıldı.
{sitename}
