Amerika Birleşik Devletleri’nde Dışişleri Bakan Yardımcılığı yapmış olan ve niyet kuruluşu Atlantic Council’in kıdemli üyelerinden emekli büyükelçi Matthew Bryza, CNN Türk’e konuştu. Bryza, Türkiye ve Amerika ilgilerindeki problemleri kıymetlendirdi. Bryza, “PKK, YPG ve Suriye Demokratik Güçleri birebirdir. Biden hükümetinin terör örgütüne takviyesi sürdürmesinden endişeliyim” dedi.
Hilken Doğaç Boran’ın Matthew Bryza ile gerçekleştirdiği özel röportajın çarpıcı ayrıntıları şöyle:
Biden hükümeti başa geldiğine nazaran Ankara ve Washington Suriye’nin kuzeyinde ortak bir nokta bulacak mı? Biden hükümeti, Suriye Demokratik Güçleri ve YPG’ye dayanağını sürdürecek mi?
– “Biden hükümetindeki arkadaşlarımdan duyduğum kadarıyla ki ortalarında Biden’ın lider yardımcılığı devrinde de onunla yakın çalışmış olanlar var. Hükümet, Türkiye-Amerika bağlarını yenilemek ve klâsik stratejik iştirak hissiyatını geri getirmek istiyor fakat Suriye’nin kuzeyi, YPG ve Suriye Demokratik Güçleri’ne dayanak bu durumu engelliyor. Bu önemli bir mahzur de olabilir. Bu durumun Türkiye’de ne kadar önemli olduğunu biliyorum. YPG’nin terör örgütü olduğunu biliyorum. Hükümetteyken de biliyordum. PKK’nın ne yaptığını biliyorum. İran’da ya da Suriye’de ismini değiştirerek Amerika ve Avrupa’dakilerin başını karıştırıyor. Birinci başta da bu türlü oldu. PKK ismini YPG’ye değiştirdi sonra Obama hükümeti YPG’yi Suriye Demokratik Güçleri’ne çevirdi. Biden hükümetinin bu politikayı sürdürmesinden endişeliyim. Bence bu çözmesi sıkıntı bir sorun, Amerika ve Türkiye bu mevzuyu bir kenara bırakmalı ve ilerleme kaydedebilecekleri öbür problemlere yönelmeli. Böylelikle ortaları düzelir ve daha sonra Suriye’nin kuzeyi üzere güçlü bahislere geri dönebilirler.”
F-35 programı ve S-400’ler hakkında ne düşünüyorsunuz? Türkiye F-35 programına dönebilir mi? Ankara ve Washington S-400 sıkıntısını nasıl çözebilir?
– “Bu hususun da bir mühlet rafa kaldırılması gerektiğini düşünüyorum. Zira Türkiye ve Amerika bir çıkmazda. İki hükümetin de ulusal durumlarına bakarsanız ilerleyecek alan olmadığını görürsünüz. Türkiye S-400’leri aldığını ve Rusya’ya geri vermemekte kararlı olduğunu belirtti. ‘Başka bir müzakere yolu bulalım’ dedi. Lider Biden “Türkiye-Amerika bağları çok kıymetli, generallerimin lafını dinlemeyeceğim yaptırımları kaldırıyorum” dese bile kaldıramaz zira bu Amerikan hukukuna karşıt. Bence Doğu Akdeniz üzere diğer bahislere yönelmek gerek. Orada yol aldıktan sonra bu meselelere dönülebilir. Burada kilit nokta Amerikan Kongresi’ni ikna etmek, zira maddeyi yazan onlar. Vakit içinde bağlantılar düzeldikçe kongre yaptırım yasasını değiştirme kararı verebilir.”
Mısır geçtiğimiz günlerde açıkladığı bir hidrokarbon ihalesinde Türkiye’nin kıta sahanlığını göz önünde tuttu. Yunanistan’dan sert reaksiyon geldi. Dışişleri Bakanı tahlil bulmak için Kahire’ye gitti. İhale ve Yunan reaksiyonu hakkında neler düşünüyorsunuz?
– “Bence Türkiye-Mısır ilgileri için Mısır tarafından atılan çok büyük ve müspet bir adım. Kıymetli olmasının öteki bir sebebi de bağlantıların olağanlaşması için bir işaret olması. Zira Mursi hükümeti, ordu tarafından devrildiğinden beri ortaları bozuk. Daha da değerlisi, bence Türkiye Doğu Akdeniz’deki bu sorun üzerinden Amerika ve Avrupa ile ortak bir anlayış yakalayabilir. Zira Yunanistan’ın münhasır ekonomik bölge talepleri, bilhassa de Meis Adası konusundakiler, akla mantığa sığmıyor. Memleketler arası hukuk nezdinde de karşılığı olacağını düşünmüyorum ancak Yunanistan yeniden de diplomatik taarruzunu sürdürüyor. Milletlerarası hukukun muallakta olmasına karşın Türkiye’nin hukuku çiğnediğini tez ediyor. Türkiye son aylarda epey yapan adımlar attı. Sismik araştırma gemilerini Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin hak argüman ettiği sularda dolaştırmak yerine limanlarına çekti. Bence Mısır şu anda Türkiye’ye dayanak veriyor. “Bu yapan yaklaşımı sürdürürsen tahminen de Doğu Akdeniz sorununu bizi ayıracak değil de birleştirecek bir hale getirebiliriz”
{sitename}