Amerika Birleşik Devletleri eski Bakü Büyükelçisi Robert Cekuta, CNN TÜRK’ten Hilken Doğaç Boran’ın sorularını yanıtladı.
İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’ndan Türkiye’nin Azerbaycan’a dayanağının ABD’de nasıl yorumlandığı sorusu üzerine Cekuta Türkiye’nin bölgedeki uyuşmazlıkları giderme konusunda kilit rol oynadığını tezini savundu. Cekuta şu tabirleri kullandı;
“Güney Kafkaslar’daki durum esasen sallantıdaydı. Tekraren Azerbaycan ve Ermenistan ortasında barışı sağlamak gerektiğini lisana getirdik. Azerbaycan topraklarının işgali süremezdi. Ermenistan’ın güvenlik telaşları süremezdi. Geçtiğimiz sonbaharda yaşanan savaş sonucunda bölgedeki jeopolitik istikrarlar değişti. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra birinci kere Güney Kafkaslar’daki üç ülkede de Rus askerleri var. Ermenistan’da varlardı esasen. Gürcistan’a da 2008 işgaliyle girdiler. Artık de Azerbaycan’dalar. Türkiye Azerbaycan’a hem alanda hem de moral olarak dayanak veren çok değerli bir müttefik. Bence ilerleyen periyotta Türkiye’nin bölgedeki uyuşmazlıkları giderme konusunda kilit rol oynadığını göreceğiz. Zira şimdi barış yok, yalnız ateşkes var. Bölgede kalıcı barışın temellerini atmamız çok değerli.”
“ABD VE TÜRKİYE OLABİLDİĞİNCE YAKINLAŞMALI”
Türkiye’nin kıymetli bir NATO müttefiki olduğunun altını çizen Cekuta, ABD ve Türkiye’nin olabilecek en yakın bağlara sahip olmasının çok kıymetli olduğunun altını çizdi.
“Suriye bölgedeki en karmaşık sorun. Güney Kafkaslar da karışık. Doğal ki Türkiye’nin planları hakkında kesin yorum yapamam lakin Amerika olarak Türkiye’nin bölgede sorumlu bir rol oynamasını istiyoruz.” diyen Cekuta kelamlarına şöyle devam etti;
“Çünkü bölgede ne olursa direkt Türkiye’yi etkiliyor. Çok sıkıntı bir bölge. Suriye giderek karmaşıklaşıyor ve insanlık krizi büyüyor. Türkiye’deki mültecilerin sayısı, Suriye’de yerinden edilenler, iç savaş yüzünden Dünya’nın kalanına kaçan mültecilerin sayısı artıyor. Rusya’nın Esad’a dayanağı ve Esad’ın taviz verme-mesi durumu daha da zorlaştırıyor. Türkiye’nin Karadeniz’deki ve Boğazlar’daki tarihi rolü de çok değerli. Yunanistan ile münasebetler çok kıymetli. Washington’dakilerin sıkça atladığı bir nokta da Türkiye’nin İran’la hududu olması. Global strateji yapbozunun bu modülü da çok değerli. Tüm bu bahislerde Türkiye’nin kuvvetli bir müttefik olmasını ve bizimle çalışmasını bekliyoruz. Türkiye’nin görüşünü duymak istiyoruz. Bölgede olan sizsiniz, bilen sizsiniz. İki ülkenin hürmet çerçevesinde hareket etmesi ve bu güç sıkıntıları çözmek için birlikte hareket etmesi koşul.”
“HALK HEZİMETTEN BERİ ÖFKE VE İNKAR HALİNDE”
Ermenistan’daki son gelişmeleri de yorumlayan Cekuta, “Ermenistan halkı yaşananlardan sonra şok, öfke ve inkar halinde. Aldıkları mağlubiyetten sonra bu anlaşılabilir. Değerli olan sürecin nasıl ilerleyeceği. Ermenistan’ın iç siyaseti çalkantılı olabilir. Lakin gidilecek yolu Ermenistan halkının belirlemesi ve başka ülkelerin barışçıl bir gelecek için onlara dayanak vermesi gerekiyor.” dedi.
Ermenistan’ın kendisini izole edilmiş bir ülke olarak değil, bölgenin bir modülü olarak görmesi gerektiğini vurgulayan Cekuta, “Komşularıyla bağların ve iyi münasebetlerin yararlarını görebilmeli. Natürel ki bu çok sıkıntı bir süreç. Ermenistan’da neler olabileceğini kestirmek mümkün değil.” dedi.
“TÜRKİYE’NİN TAVRI AB’DEN MÜSPET KARŞILIK GÖRDÜ”
Doğu Akdeniz ile ilgili gelişmeleri de kıymetlendiren Cekuta, “Geçtiğimiz hafta Türkiye’nin Brüksel’deki temasları ve AB başkanlar doruğundan çok değişik sonuçlar çıktı bence. Türkiye’nin tansiyonu azaltmak için attığı adımların yararlı tesirleri olduğunu gördüm. Bu sahiden müspet bir gelişme. Münhasır ekonomik bölge ve karasuları haritalarına baktığımda, bölgenin coğrafik yapısından ötürü çok karmaşık bir sorun olduğunu görüyorum. Neresi kimin söylemek hiç de kolay değil. Bir de işin içine yeraltı kaynakları girince su altındaki kaynaklarla su üstündeki hudutlar uyuşmuyor. Yunanistan ve Türkiye bu meseleleri çözmeli alışılmış ki. Amerika bu uyuşmazlığı çözmek için devreye girmeli. Yeri geldiğinde faal bir formda, yeri geldiğinde kendini geri çekerek. Amerika olarak Ankara ve Atina’daki tüm imkanlarımızı kullanarak bu çıkmazı aşmaya çalışmalıyız. Bu da bazen taraflara duymak istemedikleri şeyleri söylemeyi gerektirebilir. Lakin bunları iki ülkenin daha iyi geçinebilmesi ve sürecin ilerleyebilmesi için söylemek zorundayız.” sözlerini kullandı.
Cekuta Türkiye’nin güç politikları hakkında “Robert Cekuta: Öncelikle Türkiye’nin Karadeniz’deki keşfi büyük bir müjde, birebir şey Doğu Akdeniz’de de olur umarım. Türkiye’nin bugünkü pozisyonundan doğal gaz ihraç edecek hale gelmesi için önünde uzun bir yol var.” dedi.
Cekuta kelamlarına şöyle devam etti;
“Bunu daha yeni doğal gaz ve ham petrol ihraç etmeye başlayan bir Amerikalı olarak söylüyorum. Milletlerarası güç Ajansı’nın son raporuna nazaran Türkiye kullandığı petrolün %93’ünü ve doğal gazın %99’unu dışarıdan alıyor. Türkiye büyüyen bir iktisat. Genç ve artan bir nüfusu var. Yani güç gereksinimi artacak. Bu yüzden bulunan rezervlerin ülke içinde kullanılacağını düşünüyorum. Ki bu berbat bir şey değil. Dış ödemeleri azaltır, halkın refahını arttırır ve büyümeyi takviyeler. Türkiye güç açısından kilit bir ülke. Orta Doğu ve Hazar Havzasından petrol ve doğal gazın inançlı bir formda aktarılmasını sağlıyor. İklim değişikliği ile ilgili adımlar atılıyor farkındayım lakin uzun mühlet petrol ve doğal gaz kullanacağız. Türkiye’nin hem tüketici hem de geçiş ülkesi rolü de ehemmiyetini koruyacak.”
{sitename}
