AB’ye giden aşılara zam yapıldı, ortalık karıştı: Tarihteki en ölümcül ilaç vurgunu

Dünyanın önde gelen Covid aşısı üreticilerinden Pfizer ve Moderna’nın Avrupa Birliği’ne (AB) sattıkları aşıların fiyatını arttırması tartışmaya neden oldu.

Avrupalı sivil toplum örgütlerine nazaran, iki firmanın ürettikleri mRNA aşılarına yaptıkları artırım, “tarihteki en ölümcül ilaç vurgunu” teşebbüsü.

Fakat, yeni virüs varyantlarına karşı aşı geliştirmek için ek kaynağa muhtaçlık duyan ilaç devlerinin artırım yapmasının haklı olduğunu savunanlar da var.

Koronavirüse karşı Avrupa’da en yaygın kullanılan ve öbür aşılara nazaran daha değerliye tedarik edilen Pfizer-BioNTech ve Moderna aşılarının, doz başına satış fiyatı zamlandı.

İngiltere’de yayımlanan Financial Times gazetesinin ulaştığı AB ile ABD merkezli ilaç firmaları asındaki artırımlı kontrata nazaran, bir doz Pfizer-BioNTech aşısının fiyatı 15,50 Euro’dan 19,5 Euro’ya yükseltildi.

AB tarafından doz başına 19 euroya alınan Moderna aşısının yeni fiyatı da 21,5 Euro oldu.

AB, 2023 yılına kadar, bu iki firmadan yaklaşık 2 milyar doz daha Covid aşısı alacak.

Johnson & Johnson aşılarının tedarik sorunu ve AstraZeneca aşısı ile ilgili yan tesir tartışmalarının akabinde AB ülkelerinin büyük kısmı yüklü olarak, daha değerli olan mRNA aşılarına yöneldi.

Ağır talep nedeniyle Pfizer ve Moderna, piyasa bedellerini etkinleştirdi. Pfizer, 2021’in ikinci çeyreğinde satışlarının ikiye katlanmasının akabinde, gelir iddiasını üçte bir oranında artırarak 28,2 milyar avroya çıkardı.

Pfizer şirketinin CEO’su Albert Bourla’ya nazaran, gelir seviyesi daha düşük olan ülkelere Covid aşıları yalnızca maliyetine veriliyor. Fakir ülkeler, güçlü ülkelerin yarısı kadar ödüyor.

Lakin “The People’s Vaccine” isimli sivil toplum kuruluşları ittifakına nazaran bu artırım kararı, “büyük bir aşı vurgunu” manasına geliyor.

COVİD AŞILARI ‘ÖZELLEŞTİRİLDİ’

İngiltere merkezli Memleketler arası yardım kuruluşu Oxfam’ın Sıhhat Siyaseti Danışmanı Anna Marriott ve Özel Dal Danışmanı Alex Maitland tarafından kalem alınan rapora nazaran, ilaç şirketlerinin inhisar oluşturup çıkar sağlamaması durumunda, dünyadaki aşılama maliyeti en az 5 kat daha ucuz olablirdi.

Rapora nazaran, büyük ölçüde kamu tarafından finanse edilen Covid aşıları özelleştirildi ve tekelleştirildi. Böylelikle, ilaç şirketlerine yüksek kar elde etmek için çok fiyat talep etme gücü verildi.

Başarılı mRNA aşılarının doz başına 1,18 Euro kadar bir maliyetle üretilebileceğini belirten STK ittifakı, fakir ülkelerin, varlıklı ülkeler tarafından isteyerek ödenen yüksek fiyatlarla rekabet edemediğine dikkati çekti.

Oxfam Sıhhat Siyaseti Danışmanı Marriott, aşı fiyatlarına yapılan artırımı, “belki de tarihteki en ölümcül kâr etme hadiselerinden biri” kelamlarıyla kıymetlendirdi.

The People’s Vaccine’e nazaran, sadece Pfizer’e fazladan ödenen parayla bile, tüm dünyadaki beşerler aşılanabilir. Bu nedenle örgüt, AB’yi, bu bahiste harekete geçmeye çağırdı.

Hollanda’daki kamu yayıncısı NOS’a konuşan Amsterdam Özgür Üniversitesi’nden sıhhat iktisadı uzmanı Prof. Dr. Marcel Canoy da, şirketlerin kar etmesini anlaşılır bulduğunu lakin kâr marjının bu kadar yüksek olmasının sorgulanması gerektiğini savunuyor.

Hollandalı profesöre nazaran, aşılar yapısal olarak kullanımda kalırsa, ilaç şirketleri halihazırda elde ettikleri kârların çok üzerinde bir gelir sağlayacak.

Aslında gereğince elde eden ilaç firmalarının, bunu daha yükseğe taşımalarının gerekli olup olmadığına işaret eden Canoy, aşıların geliştirilmesinin de kısmen kamu parasıyla, yani üniversiteler ve ona yatırım yapan hükümetlerin dayanağıyla sağlandığına dikkati çekti.

Canoy’a nazaran, şayet AB ile ilaç şirketleri ortasında yapılan mutabakatlarda “en yüksek fiyat sınırı” belirtilmemişse, birliğin artırımlar konusunda yapacağı fazla bir şey yok.

Yenilikçi İlaçlar Derneği (VIG) Sözcüsü Franc de Korte ise koronavirüs aşılarına yapılan artırımı gerekli olduğunu savunuyor.

Yeni virüs varyantları nedeniyle aşıların modenize edilmesi gerektiğini belirten de Korte, bun bir halde karşılanması gerektiğini ileri sürdü.

Olağan bir ilacı geliştirmek için 2 milyar euro harcandığını söyleyen VIG sözcüsü, “Şimdi daha fazla gelişmeyi ve üretim kapasitesinin genişlemesini göz önüne alırsanız, fiyat artışının haklı olduğunu görebilirsiniz” dedi.

Hürriyet