Covid-19 aşıları umudu artırsa da işaretler virüsün daima hayatımızda olacağını mı gösteriyor?
Araştırmalar ve yapılan çalışmalar Covid-19’u denetim altına almayı hedefliyor fakat epidemiyologların uzun müddettir yaptığı ihtarlar her geçen gün daha fazla kabul görmeye başlıyor:
Virüs yıllarca hatta on yıllarca varlığını sürdürecek ve toplumu tıpkı kızamık, HIV üzere endemik hastalıklarda olduğu üzere Covid-19 gerçeği ile yaşamaya mecburî kılacak.
ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri eski müdürü Thomas Frieden, “Pandemi sürecinden geçerken, omurlarımızın birebir olmayacağını kabul etme kademesine gelmemiz gerekiyor. Bunların uzun vadeli değişiklikler olduğu gerçeğini dünyanın sahiden özümsediğini sanmıyorum” formunda mevzuyla ilgili görüşlerini iletti. Lakin uzmanlara nazaran, Covid-19’un hayatlarımızda kalması kesinlikle devam eden koronavirüs kısıtlamaları manasına gelmiyor zira aşılar hastalığı önlemede, hastaneye yatışlarında ve vefatları azaltmada çok tesirli.
COVID-19 SANAYİSİ ORTAYA ÇIKIYOR
İsrail nüfusunun üçte birini aşıladıktan sonra hastaneye yatışlar şimdiden %30 düştü. Oradaki ölümlerin de önümüzdeki haftalarda azalması bekleniyor. Fakat kimi kuruluşlar maske kullanımı, havalandırma sistemleri ve yapılan testler üzere önleyici usullerin bir formda devam ettiği uzun vadeli bir gelecek planlıyor. Öte yandan işletmeler; hava kalitesi izleme, filtreler, teşhis komiteleri ve yeni tedaviler üzere eser ve hizmetlerle birlikte yeni ve potansiyel olarak çıkarlı bir Covid-19 sanayisi ortaya çıkarıyor.
- New Jersey’deki Quest Diagnostics Inc. üzere güçlü şirketlerin milyonlarca insanın konserlere, basketbol oyunlarına yahut aile aktifliklerine katılmadan evvel bir teste gereksinim duyacağını ön görmesiyle, global olarak üretilen gen algılayıcı PCR testlerinin sayısının bu yıl artması bekleniyor.
- Konutta teşhis imkanlarını hızlandıran bir test üreticisi olan Güney Koreli SD Biosensor, Inc.’in sözcüsü Jiwon Lim, “Bunun yıllarca süreceğini yahut grip üzere sonsuz olacağını varsayıyoruz” açıklamasını yaptı.
- Önde gelen ilaç üreticileri İsviçre’nin Novartis International AG ve Eli Lilly & Co. ise potansiyel Covid-19 tedavilerine yatırımda bulunuyor. Hatta 300’den fazla emsal eser şu anda geliştirme evresinde.
- Lufthansa üzere havayolları şirketleri de Avrupa içinde ve en azından bu yıl hudutları kapalı tutacaklarını söyleyen Pasifik ülkelerinden uzakta kısa uzaklıklı uçuşlara odaklanmak için tekrar yapılanıyor. Ayrıyeten birtakım havaalanları, aşılanmış yolcuların seyahat etmesine müsaade vermek için yeni aşı pasaport sistemleri planlıyor.
- Restoranlar, daha fazla paket ve teslimat yapabilme tarafında yatırım yapıyor. Kanada’dan Avrupa’ya et paketleme tesisleri, montaj çizgilerindeki personel sayısını azaltarak salgın riskini azaltmak için robotik kollar satın alıyor.
PANDEMİ VE ENDEMİK
Hastalıkların bir coğrafik popülasyonda daima varlığı ısrarla var olmaya devam etmesi ve grip üzere yönetilebilir oldukları durumlar endemik kabul ediliyor.
Ulusal Sıhhat Enstitüleri Aşı Araştırma Merkezi Yöneticisi John Mascola, “Ülkeler koronavirüsü denetim altına almada başarısız olduktan ve global olarak yayılmaya başladıktan sonra, virüsün endemik hale geleceği birçok virolog için açıktı” diyor:
“Bir virüs beşerler ortasında bu kadar kolay bulaşmaya devam ettikçe ve bağışıklık kazanmadığımızda, yayılma fırsatı bulduğu her yere yayılacaktır. Tıpkı barajlardaki sızıntı gibi… “
KRİTİK AŞI SIKINTILARI
İmmünologlar artık aşıların virüsün yayılmasını büyük ölçüde azaltacak bir bulgu olan bulaşmayı önleyeceğini umuyorlar. Oxford Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, AstraZeneca aşısı yapılan bireylerin hastalığı geçirme mümkünlüğünün daha düşük olabileceğini söylese de yakın vakitte aşının ulaşamayacağı çok sayıda insan var ve bu durum virüsün süratle yayılmasına neden oluyor.
Şu anda çocuklar için rastgele bir aşı yok ve tedarik meseleleri, dünyanın büyük bir kısmını en erken gelecek yılın sonuna kadar aşısız bırakacak. Bu ortada, Avrupa’da aşı olmak istemeyenlerin sayısı da çok fazla.
‘BAĞIŞIKLIK KAZANACAĞIMIZ BİR ENFEKSİYONA DÖNÜŞEBİLİR’
Seattle’daki Fred Hutchinson Kanser Araştırma Merkezi’nde Bulaşıcı Hastalık Uzmanı Rachel Bender Ignacio, bilim insanları yeni tedaviler geliştirdikçe Covid-19’un bağışıklık kazanacağımız bir enfeksiyona dönüşeceğini söylüyor.
Yeni koronavirüs üzere teneffüs yolu virüsleri, teneffüs ve konuşma üzere çoklukla iyi huylu hareketler yoluyla bulaşabildikleri ve bilhassa hücrelere bulaşmada iyi olabildikleri için endemik olmaya eğilimli. Araştırmacılar şu anda 1890’larda Rus gribine neden olduğu düşünülen koronavirüs OC43’ü de inceliyor. Vaktinde bir milyon kişinin hayatını kaybetmesine sebep olan bu virüs hala varlığını sürdürüyor. Lakin beşerler bağışıklık geliştirdiği için daha az öldürücü hale gelmiş durumda.
Bilim insanları, yeni varyantların izlenmesinin uzun vadede aşılama programları için kritik olacağını söylüyor. Özelliklerini anlamak, grip için olduğu üzere, aşıların periyodik olarak güncellenmesi gerekip gerekmediğini belirlemeye yardımcı olacak. Pandemi azaldığında ve Covid-19 endemik hale geldiğinde aşılar da tıpkı derecede ehemmiyetini koruyacak.
UĞUR ŞAHİN: VİRÜS GELECEK 10 YIL İÇİN ZORLUK OLUŞTURABİLİR
Alman biyoteknoloji firması BioNTech’in kurucu ortağı Prof. Dr. Uğur Şahin, koronavirüsün gelecek 10 yıl için bir sorun oluşturabileceğinin altını çizerek şöyle konuştu: “Aşıyı 10 milyondan fazla beşere tedarik ettik fakat daha çok yolumuz var. Aşımızı tüm dünyadaki insanlara ulaştırmak istiyoruz. Ekonomik olarak gelişmiş ülkelere değil gelişmekte olan ülkelere de aşının eriştiğinden emin olmak istiyoruz. Bu virüsün bizimle uzun devir kalacağı çok açık. Bu yalnızca 2021 ve 2022 için olan süreksiz bir sorun değil, Virüs gelecek 10 yıl için zorluk oluşturabilir.”
‘SALGININ BÜSBÜTÜN ORTADAN KALKMASI İÇİN ORTAK GAYRET GEREKLİ’
Covid-19 salgının ortadan kaldırılmasında global gayretin değerli olduğuna vurgu yapan Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Tanıl Kocagöz, hurriyet.com.tr‘ye yaptığı açıklamada salgının sonlanmasında değerli noktalara dikkat çekti:
- Dünyada her yıl yaklaşık 10 milyon insan tüberküloz hastalığına yakalanmakta ve bir buçuk milyon kişi bu hastalıktan ölmektedir. Sivrisinekler aracılığı ile bulaşan sıtma hastalığı tüberküloz üzere yüzyıllardır devam etmektedir. Bu iki süreğen global salgına 1980’li yıllardan itibaren HIV virüs enfeksiyonu da eklenmiştir. Bu hastalıklar aslında her yıl covid-19 salgınından çok daha fazla insanı öldürmektedir. Bu kadar uzun müddet devam eden salgınlara vakitle alışılmakta, haber pahası olmaktan çıkmakta ve gündemden düşmektedir.
- Salgın hastalıkların önlenmesinde iki değerli öğe bulunuyor. Bunlardan birincisi bulaşmayı engelleyen tedbirler ile bulaş zincirinin kırılması, ikincisi ise hastalanmayı engelleyen aktif bir aşının uygulanmasıdır. Sıtma üzere bir hastalıkta bulaştırıcı vektör sivrisineğin denetim altında tutulması salgını önleyebilmektedir. Covid-19 üzere beşerden beşere teneffüs yolu ile bulaşan hastalıklarda ise bulaş zincirinin kırılması çok daha sıkıntı olmaktadır.
- Covid-19 pandemisi günümüzde insanlığın global tek bir toplum olduğunu, virüslerin hudut tanımadığını, salgının büsbütün ortadan kaldırılmasının devasının lakin tüm ülkelerde verilecek ortak bir uğraş ile gerçekleşeceğini bir sefer daha göstermiştir.
- Covid-19’a karşı bir yıldan kısa müddette çok sayıda aşı geliştirildi ve kullanıma girdi. Bununla birlikte aşının global çapta tüm insanlığa yetecek kadar üretilmesi ve fakir ülkelerin de kullanabileceği kadar ucuz olmaması üzere kıymetli meseleler var. Bu nedenle bir ülkede salgın aktif bir aşılama ile denetim altına alınsa bile öbür ülkelerde salgının devam etmesi nedeniyle ortaya çıkan yeni bir mutant virüs ile yeni bir salgının ortaya çıkma mümkünlüğü kelam konusu.
- Bu nedenle Dünya Sıhhat Örgütü şimdi aşı çalışmalarına başlanamayan onlarca ülkeye aşı sağlanabilmesi için kıymetli bir gayret göstermektedir. Sonuç olarak bunun sağlanması birkaç yılı bulabilir ve salgın bu müddet içerisinde devam edebilir. Bu salgın sona erdikten sonra tüberküloz ve sıtma üzere salgın hastalıklar da unutulmamalı, Covid-19 için gösterilen büyük efor bu hastalıklar için de gösterilmelidir.
{sitename}
