Analistçilerin hemfikir olduğu bir husus var o da yen jenerasyonla birlikte consumer (tüketici) olmaktan mindsumer’a (bilinçli tüketici) evriliyor olmamız. Bu akım beraberinde daha sade ve farkındalıklı bir hayat getiriyor. Pekala fakat pratik ve uygulanabilir tekliflerle hayatımızı bu yola nasıl sokarız?
Sadeleşmek ve yaşadığımız hayatı her alanıyla farkındalıkla ele almak pratik gerektirir. Yeni başladığımız her şeyde olduğu üzere yeni alışkanlıklar kazanmak vakit alıyor. Sepetimizi doldurarak ruhumuzu da dolduracağımızı sandık çok uzun yıllar. Bunun bir illüzyon olduğunu fark etmemiz hayli sürdü. Canımızın istediği bir şeye ulaşmamız bir tık kadar kısa sürerken, gerisinde bıraktığı müsaade çok daha büyük olduğunu gördük. Sonra bir farkındalık anı geldi… Tüm bunlara muhtaçlığımız var mı? Sepetimizdekiler olmadan da yaşayamaz mıyız? Tüketmemiz ve satın almamız gerekiyormuş üzere davranılan bir dünyada bir şeyi eskitmenin ve onu tam manasıyla kullanmanın tadına yine varabilir miyiz? Eskitmeyle gelen aidiyet duygusu. Gardırobunuzda yıllardır bulunan bir jean, çalışma masanızdaki en sevdiğiniz kalem… Halihazırda elimizde olanlarla tatmin olma hissi. Artık günü kurtarmak yetmiyor, farkındalıklı aksiyonlar geleceğimizi şekillendiriyor. Ve sadeleşme gereksinimi tam da bu noktada başlıyor. Soru şu: Sahiden hayatınızın her alanında sorumluluk alarak sadeleşmeye hazır mısınız?
Dünyayı ÖNEMSEMEK
Nasıl oluyor da gardıroplarımız tıka basa doluyken her seferinde giyecek hiçbir şey bulamıyoruz? Moda sektörü bilhassa 90’lardan sonra radikal değişikliklere şahit oldu. Kesimler gelişmekte olan ülkelerde ucuza üretildikçe, moda tüketimi hızlandı. Bugün süratli bir moda markası yılda 52(!) adet mikro koleksiyon üretiyor. Ve araştırmalara nazaran 1980’lerde yapılan alışveriş tüketiminin dört katı fazlasını yapıyoruz. Pekala tüm bunlara gereksinimimiz var mı?
ŞUURLU TÜKETİM VINTAGE YA DA İKİNCİ EL SATIN ALMAK
Satın alma dürtünüzün önüne geçemiyorsanız vintage ya da ikinci el ürünler alarak bir modüle yeni bir hayat talihi verebilirsiniz. Böylelikle etrafa bıraktığı negatif etkiyi müspete dönüştürmüş olursunuz. Üstelik gardırobunuza da öyküsü olan bir kesim eklenmiş olur. Birebir halde siz de artık kullanmadığınız kıyafetleri ikinci el mağazalara vererek ya da online satarak atık olmalarını engelleyebilirsiniz.
30 KURALI
Bir şeyi satın almaya karar verdiniz. Artık kendinize sormanız gereken soru şu: Bunu en az 30 kere giyer miyim? Cevabınız evet ise satın alın. Şayet tereddüte düşüyorsanız sepetinizden çıkarın, aldığınız rafa geri bırakın. Demek ki onsuz da yaşamaya devam edebilirsiniz. Bu bahisle ilgili motivasyon isterseniz True Cost sinemasının prodüktörü Livia Firth’ün oluşturduğu #30wears hashtag’ini takip edebilirsiniz.
DOKUMACILIK BİLGİNİZİ GELİŞTİRİN
Aldığınız malzemesi, üretim formunu, dünyaya bıraktığı izi öğrenin. Pamuk ve polyester moda dünyasının en çok kullandığı iki kumaş türü. Pamuğu daha uzun yıllar kullanabiliyor olsanız da üretiminde çok önemli ölçülerde su tüketiliyor. Bunların yerine geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilmiş dizaynları tercih edebilirsiniz.
D.I.Y
Bir devrin popüleri Do It Yourself yani kendin yap akımı tekrar gündemde. Kes, biç, tamir et, yine kullan, ulaşamadığını kendin yap. Muhtaçlığın olandan fazlasını tüketmek yerine muhtaçlığın kadarını üret.
GİYMEDİKLERİNİZDEN VAZGEÇİN
Söylemesi kolay, yapması sıkıntı. Kıyafetlerle bilhassa giyinmediklerimiz ancak vermeye de kıyamadıklarımızla önemli ruhsal bağlarımız var. Bize bir vakitler sahip olduklarımızı, anılarımızı hatırlatıyorlar. Bu üzere nedenlerden kopamadığımız çokça modülle dolu dolaplarımız. Tahminen küçük polaroidlerini çekerek anı defterinizde biriktirebilir ve giyinmeleri için diğerlerine verebilirsiniz.
GARDIROP DEĞİŞİMİ YAPIN
Âlâ durumda, artık giyinmediğiniz 10 parçayı arkadaşınızla takas edin. Böylelikle tüketmeden gardırobunuzu yenileyeceksiniz.
HAYAT ALANINDA SAKİNLİK
Bir spa’dan içeri girdiğinizde etrafta gereksiz hiçbir şey olmadığını görürsünüz. Alışılmış ki, rastgele bir Kuzey Avrupalının meskeninde de birebir durum kelam konusu. Maksimal bir yaklaşıma sahip olabilirsiniz. Ve kalabalık sizi keyifli ediyor da olabilir. Lakin etrafta daha az dikkat dağıtıcı ayrıntı varken, zihninizin de daha az yorulduğunu bilin. Hasebiyle kendinize ayıracak daha fazla vaktiniz kalır. Mimarlıkta minimalizm az materyal kullanımı, kare ve dikdörtgen formların ön planda olmasıyla, yalın iç dizaynlarla eşanlamlı. Yalınlığın ve işlevselliğin savunucusu Ludwig Mies Van der Rohe’nin dediği üzere; aslında az çoktur.
SADE VE TOPLU OLMAK ZİHNE YARARLI
Etrafta görsel olarak dikkatinizi dağıtacak kalabalık olmadığı vakit zihin de daha sakin oluyor. Ömür alanınızda yemek masanızda, çalışma masanızda, mutfak setinizde sahiden işe yaramayan, yalnızca kalabalık yaratan bir şeyler varsa onları temizlemenin ve gözünüzün önünden kaldırmanın vakti geldi. Kendinize şu soruyu sorun; o şey sahiden gözünüze güzel görünüyor mu? Nitekim burada durmasına gereksinimim var mı?
BAHAR TEMİZLİKLERİNİ BAHARLA KISITLAMAYIN
Yalnızca mevsim geçişlerinde değil, her ayın belirli bir gününü meskeni arındırma günü olarak değerlendirin. Bir yeri olmayan lakin ortalıkta kalabalık yaratan küçük eşyaları toplayın. Onlar için kutular oluşturun. Kullanmadıklarınızı, gereksiz gördüklerinizi, yazmayan kalemleri elhasıl artık fonksiyonu olmayan her şeyi evinizden uzaklaştırın.
SEVİNÇ VERİYOR MU?
Konuttaki düzen kelam konusu olunca akla birinci gelen Marie Kondo bir numaralı teklifini bir soru olarak yöneltiyor; size sevinç veriyor mu? Evetse kalsın, hayırsa gitsin. Ve bu soruyu yanıtlamakta zorlanıyorsanız meskeninize bir diğerinin gözünden bakmanızı tavsiye ediyor. Sizin için kıymetli olanlar hakikaten pahalı mi yoksa onlarsız da yaşayabilir misiniz?
SADELEŞME KURALLARI
• Meskene getirdiğiniz her modül için, meskenden bir modüle veda edin.
• Sık sık kullandığınız ancak ortalıkta kalabalık yaratan küçük eşyaları saklamak için bir yer oluşturun.
• Satın almadan evvel kendinize şunu sorun: Buna emsal bir kesime zati sahip misiniz? Ve onu sahiden satın almak isteme sebebiniz nedir?
FARKINDALIKLA BESLENME
Farkındalık terimi hayatımızın her noktasına işlerken beslenme ve yeme alışkanlıklarımızı da etkiliyor. Farkındalıkla gelen sadeleşme süreci bu noktada da kendisini gösteriyor. Nedir farkındalıkla beslenmek? En başta ekolojik yaşama saygılı davranmak. Gıdamızın sorumluluğunu alarak; mevsiminde ve lokal ürünleri tercih etmek. Tabiat dostu tekniklerle tarım yapan çiftçileri desteklemek. İhtiyacımızdan fazlasını tüketmemek, tükettiğimiz vakitlerde da bir formda tabiata geri dönüşümüne katkıda bulunmak. Nitekim doyduğunda durmak. Zihni vücuda ve mideye entegre ederek beslenmek.
İVEDİ ETMEYİN
Öğünlerinizi tüketmek beş dakikadan kısa sürüyorsa, kendinize yavaş yemek yemek için vakit ayırın. Dünyanın en güvenilir beslenme uzmanları bir lokmayı asgarî 20 kere çiğnememiz gerektiğini söylüyor. Çünkü sindirim ağızda başlıyor. Şayet siz yemeğinizi beş dakikada bitiriyorsanız muhtemelen çiğneme sürecini es geçiyorsunuz.
DİKKAT DAĞITICILARI ORTADAN KALDIRIN
Zihninizden binbir türlü düşünce geçerken, günün geri kalanını ve yapacağınız işleri planlarken mi yemek yiyorsunuz? Çağdaş dünya beşerinin en büyük sorunlarından biri sizde de var. Otopilottan çıkarak tabağınızda bulunan tüm lezzetleri hissederek yiyebilir misiniz? Yalnızca 10-15 dakikanızı Tabiat Ana’nın size sunduklarını fark ederek, ona minnetle beslenebilir misiniz? Kent insanları burun kıvırabilir, ütopik bulabilir ancak biraz pratikle bunu hayat biçiminiz haline getirebilirsiniz. Ve o vakit göreceksiniz hayatınızdaki tesirlerini.
HİSLERİNİZİ FARK EDİN
Yemek yedikten sonra kendinizi nasıl hissettiğinizi fark edin. Memnunluk, keyif üzere hisler mı açığa çıkıyor yoksa pişmanlık, gerilim üzere yorucu hisler mı? Pekala ya vücudunuz nasıl hissediyor? Enerjik ve canlı mı yoksa uyuşuk ve uykulu mu? Bu hisleri fark ettiğinizde seçimleriniz de değişecek.
ETİKET OKUYUN
Mevsimsel ve doğal ürünler tüketmek kıymetli ancak hayatın gerçeği paketli besinler. En azından içerikleri öğrenerek ve aldığınız besinin paketini okuyarak vücudunuzdan içeri ne soktuğunuzu bilirsiniz. Unutmayın ki içindekiler kısmında çoktan aza hakikat sıralama yapılır. Yani aldığınız çikolatanın içindekiler kısmında en başta şeker ve en sonda kakao yazıyorsa aslında siz gerçek çikolatadan çok farklı bir şey yemek üzeresiniz.
WELLNESS YALNIZCA BİR TREND DEĞİLDİR
Bu kavram son yılların bir trendi olmaktan çok öte. Hayatınıza küçük wellness rutinlerini entegre ettiğinizde tesirlerinin büyük olduğunu göreceksiniz. Ve bu bazen yalnızca konuttaki herkesten evvel uyanıp, günün koşturması başlamadan kendinizle baş başa kalmak kadar kolay bir şey bile olabilir. Neredeyse 46 milyon kullanıma yaklaşan selfcare hashtag’i bu hususun kıymeti hakkında çok şey söylüyor aslında. Soru şu: farkındalıklı bir wellness rutini nasıl olur?
GÜNLÜK TUTUN
Ergenlik yıllarımızdan miras kalan bir alışkanlık halbuki gerilim idaresi yapmamızı, hayatımızın olumlu taraflarına odaklanmamızı ve genel manada zihinsel sıhhati elde etmemizi sağlıyormuş. Güne başlarken ya da günü sonlandırırken, birkaç cümle de olsa o günden beklentilerinizi ya da şükran duyduğunuz anları not alın. Küçük ayrıntılar hayatı güzel kılar ve onların farkına vardıkça daha olumlu bir zihin elde edersiniz.
RUTİN OLUŞTURUN
Yalnızca kendi mental sıhhatiniz için yaptığınız, sizi rahatlatan rutinler oluşturun. Uyumadan evvel yumuşak bir ışıkta kitap okumak üzere sıradan ya da her gün farklı bitkileri bir ortaya getirerek kendi harman çayınızı oluşturmak kadar deneysel de olabilir… Kıymetli olan tüm odağınızı nitekim bulunduğunuz o ana verebilmek ve her gün bu ritüeli devam ettirmek.
KOZMETİKLERİNİZİ DÖNÜŞTÜRÜN
İçeriği pak, ambalajı geri dönüştürülebilen, hayvanlar üzerinde test edilmeyen ürünlerle nitekim daha az ve gereksiniminiz kadar tüketebilir misiniz? Üstelik bu pak kozmetik ürünleri sayesinde cildinizdeki ya da saçlarınızdaki farkı da kısa vakitte göreceksiniz. Her bahiste olduğu üzere bu hususa da ne kadar farkındalıkla yaklaştığınızı fark edebilir misiniz?
DİJİTAL MİNİMALİZM
Hangimiz saatlerimizi boş boş baş parmaklarımızı aşağı üst hareket ettirerek geçirmedik ki? Hangimiz birinin mükemmel görünen hayatına iç geçirirken kendi hayatımızı sorgulamadık ki? Hangimiz o link’ler diyarından gereksinimimiz olmayan şeyleri satın almadık ki? Hangimiz kitap okumak yerine saatlerini Instagram’da harcamadı ki? Bir aşk nefret bağı üzeredir toplumsal medya. Hem şikayet ederiz, hem ondan vazgeçemeyiz. Pekala ne yapmalı?
HAYATINIZA BİR ŞEY KATMAYAN HESAPLARDAN KURTULUN
Kolay ve sizi rahatlatacak bir tavsiye: Takip ettiğim ancak vaktimi çalmaktan diğer hiçbir işe yaramayan hesapları takipten çıkardıktan sonraki rahatlamayı sahiden yaşamanızı isterim. Güya dişlerinizi sıktığınızı, onları lakin gevşek bıraktığınızda gelen rahatlamayla fark edersiniz ya. O denli hissettiriyor. Bazen farkında olmadığımız halde bizi yoran bu hesaplar yalnızca vaktimizi çalıyor. Çözüm: fark et ve takibi bırak.
DİJİTAL DETOKS
Bir günlüğüne ya da şayet yüreğiniz varsa bir haftalığına toplumsal medya detoksu yapmayı deneyin. Hatta daha da ileri gidip WhatsApp üzere uygulamaları da telefonunuzdan silin. Kendinize ne kadar çok boş vakit kaldığına şaşıracaksınız. Tahminen birinci basamakta kolay bir adımla başlayabilirsiniz: Toplumsal medyayı açmadan evvel 10 dakikalık bir alarm ya da geri sayım kurun ve alarm çaldığı vakit telefonu elinizden bırakın. Karşılığında ne bulacaksınız? Daha az gerilim, daha istikrarlı ve verimli bir iş hayatı, daha müspet bir gün.
YAZI: SERLİ GAZER BOYACI
FOTOĞRAFLAR: ALEXEY KISELEV, ANDREW WOFFINDEN, THOMAS P AQUET, JOBE LAWRENSON, GETTY IMAGES TÜRKİYE
ELLE Türkiye Mart 2021 sayısından alınmıştır.
Elle