Lübnan’ın başşehri Beyrut’ta çok ünlü bir bina var. Mahallî halkın “el Ba’sa” yani “Garez” olarak nitelendirdiği bu binanın kıssası çok farklı. Geçtiğimiz günlerde Lübnanlı bir mimar sayesinde dünya basınında gündem olan Garez’in geçmişi 1950’li yıllara dayanıyor.
Kent planlama uzmanı ve mimar Sandra Rişani sayesinde dünyanın dikkatini bir kere daha çeken Garez, Beyrutluların çok iyi bildiği bir kent efsanesine nazaran iki kardeş ortasındaki bir miras uyuşmazlığı nedeniyle inşa edildi.
Anlatılanlara nazaran, Garez’in inşa edildiği arsa evvelden art tarafındaki geniş kısımla birlikte bir bütündü. Yerin sahibi de iki kardeşti. Gün geldi kardeşler ortasında bir mal paylaşımı yapılması gerekti. Kardeşlerden birine düşen kesimin pozisyonu başkasından çok daha iyiydi. Bu durum haliyle hissesine makus modül düşen kardeşi pek keyifli etmedi.
O da intikamını kardeşinin deniz görünümünü kapatarak almaya karar verdi ve 1954’te Garez’i inşa ettirdi.
BİNA DEĞİL DUVAR
Beyrut’un Manara mahallesinde bulunan Garez için bina demek ne kadar yanlışsız bilinmez. Bilhassa aşikâr açılardan bakıldığında bir duvar ya da pano üzere görünüyor. Binanın en dar yerinin genişliği 60 santimetre, en geniş yeri ise 4 metre. Toplam 120 metrekarelik bir alana inşa edilmiş olan binanın yüksekliği de 14 metre.
Mimar Rişani bu binayla birinci kere 2014 yılında, kentin unutulan anılarının derlendiği bir kitabın hazırlık kademesinde çalışırken tanıştı. Mesleği mimarlık ve kent planlaması olmasına karşın bu binadan hiç haberi olmadığını belirten Rişani, kıssayı de babasından öğrendi. Bunun üzerine binayı kendi gözleriyle görmek için yola düştü.
Sokağa girdiğinde karşılaştığı yan binanın apartman görevlisinin yorumunu da aktaran Rişani şunları yazdı: “Ben daha sorumu bile bitiremeden ‘Evet biliyorum, insan şoke oluyor’ dedi. ‘Bu bir duvar. Ancak evvelden içinde beşerler yaşıyordu.’“
Bunları duyan Rişani öykünün detaylarını öğrenmek için yine babasına başvurdu. Babasının anlattığı kıssa şu biçimdeydi:
“İki kardeşe de birer parsel miras kalmıştı. Kardeşler bu parsellere nasıl inşaat yapacaklarına karar veremiyorlardı. Bu ortada parsellerden bir adedinden yol geçtiği için kıymetli bir kısmı istimlak edildi. Bu parselin sahibi kardeş de kalan alana tek başına bir bina yapmaya karar verdi. Böylelikle binasının gerideki parselin deniz görüntüsünü kapayacağını ve kardeşinin yerinin kıymetinin düşeceğini umuyordu.”
Fotoğraf: Sandra Rishani
“ORADA YAŞAMAK İSTERDİM”
Insider’a konuşan Rişani, binada her katta iki daire olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Orada yaşamayı çok isterdim. Çok doğrusal bir planı var. Bir odadan öteki odaya geçiyorsunuz. Öteki kardeşin parselinin olduğu duvarda çok büyük pencereler var böylelikle hayli fazla ışık alıyorlar. Olağan bir de deniz görünümü var…”
Rişani, Garez’in kuşaktan nesile aktarılan bir kelamlı tarih anlatısından çok daha fazlası olduğunu belirterek, bunun “sistem ile güçlüler ortasındaki bir mücadele” olduğunu belirtti ve ekledi:
“Kendini ‘Bu bahiste bir şey yapabilirim’ diye karar verebilecek kadar güçlü hissetmiş olmalı. ‘Benim apartmanım bana çok para kazandırmayacak lakin kardeşimin yerinin kıymetini katiyetle düşürecek’ diye düşünmüş.”
Daha enteresan olan Garezi tasarlayan mimarların da iki erkek kardeş olması. Rişani, Salah ve Fevzi İtani isimli mimar kardeşlere de ulaşmaya çalışmış fakat başarılı olamamış.
BU KADAR YIL NASIL AYAKTA KALDI?
Bugün Garez boş duruyor ve sahibinin kim olduğu bilinmiyor. Geçmişte tekraren el değiştirmiş. Hatta Lübnan İç Savaşı sırasında çok sayıda mülteciye konut sahipliği yapmış. Birebir periyotta binada bir genelev olduğu bilgisi de çeşitli haberde yer alıyor.
Pekala Beyrut üzere inşaat bölümünün çok hareketli olduğu bir kentte Garez nasıl ayakta kaldı? Üstelik bina lokal miras müdafaası altında da değilken…
Bunun sebebi satılsa ya da yıkılsa bile açılan alanın inşaatçıların işine yaramayacak olması. Rişani bunu, “Söz konusu kanunlara nazaran Garez yıkılsa bile yerine bir bina inşa edilemez zira üzerine oturduğu arsa, inşaat alanları için belirlenmiş en az genişliğin altında” kelamlarıyla anlattı.
Buenos Aires’te bulunan Kavanagh Binası
BAŞKA İNAT BİNALARI…
Aslına bakılırsa Garez, bir inat uğruna inşa edilmiş tek tuhaf bina değil. Dünyanın birçok yerinde buna misal binalar bulunuyor.
İngiliz Guardian gazetesi birkaç yıl evvel “inat binaları” diye nitelendirdiği bu binaları tek bir haberde toplamıştı.
Kelam konusu binaların öykülerine bakıldığında ya Garez’deki üzere paylaşım sıkıntıları ya da kent planlarının değişmesine direnip konutundan çıkmak istemeyenler karşımıza çıkıyor.
Buenos Aires’te bulunan Kavanagh Binası, Saraybosna’da bulunan İnat Kuca, Seatte’da bulunan Montlake ‘dilim evi’, Boston’da ve Chicago’da bulunan Skinny House’lar bunlardan birkaçı.
Boston’da bulunan Skinny House
Bulundukları kentlerde halkın ve turistlerin ilgi odağı olan bu meskenlerden Boston’daki Skinny House 2019 yılında 900 bin dolara satıldı.
Londra’da bulunan Skinny House da şubat ayında 950 bin sterline satışa çıkarıldı. Genişliği 1 metre 85 santimetre olan binanın taban katında mutfak ve yemek odası, ikinci katta çalışma odası, yatak odası ve teras, üçüncü kat banyolar ve giyinme odası, en üst katta ise ana yatak odası bulunuyor.
Kripto Para Piyasaları için Bigpara
Kripto Para Piyasaları için Bigpara
{sitename}
