Bilim insanlarının global iklim kriziyle ilgili tahlil arayışlarında, her gün yeni bir fikir ortaya çıkıyor. Son olarak ABD’de geliştirilen yeni bir boya bilhassa yapılaşmanın ağır olduğu büyük kentlerde binaların soğutulması için bir deva olabilir.
Guardian’ın haberine nazaran, Prudue Üniversitesi’nden Prof. Xiulin Ruan ile takımının geliştirdiği ve “dünyanın en beyaz boyası” olarak nitelendirilen bu eser, güneş ışığının yüzde 98’ini geri yansıtma ve kızılötesi ısıyı tekrar uzaya gönderme özelliğine sahip. Yapılan testlerde boyanın yüzeylerdeki sıcaklığı güneş ışığının çok kuvvetli olduğu vakitlerde bile ortam sıcaklığının 4,5 derece altına düşürebildiği ortaya çıktı. Araştırmacılar boyanın 1-2 yıl içinde satışa sunulabileceğini açıkladı.
Aslına bakılırsa binaların çatılarının beyaza boyanması, sıcak iklim bölgelerinde yüzyıllardır kullanılan bir serinletme tekniği. Global sıcaklıkların arttığı günümüzde ise bu teknik Hindistan’dan ABD’ye birçok yerde kullanılır hale geldi.
YENİ BOYANIN ÖZELLİĞİ NE?
Şu an elde bulunan yansıtma özelliğine sahip beyaz boyalar, güneş ışığının yüzde 80-90 kadarını yansıtabiliyor ve ultraviyole ışınları emiyor. Bu da yüzeylerin ortam sıcaklığından daha düşük düzeye inememesi manasına geliyor. Yeni geliştirilen boya ise yüzey sıcaklığını ortam sıcaklığının altına çekebildiği için sıcak havalarda klimalara olan muhtaçlığı ve münasebetiyle bu yolla salgılanan karbonu azaltıyor.
Ruan, mevzuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Bizim boyamız Dünya’yı serinletmeye yardımcı olarak global ısınmayla uğraşa katkı sağlayabilir. En beyaz beyazı üretmek, boyanın azamî ölçüde güneş ışığını uzaya yansıtabilmesi manasına geliyor” diye konuştu.
Ruan 93 metrekare genişliğinde bir çatının bu boyayla boyanmasının, 10 kilowatt’lık bir soğutma gücü sağladığını belirterek, “Bu, birçok konutta kullanılan merkezi klima sistemlerinden daha yüksek bir seviye” tabirlerini kullandı.
Beyaz çatıların en yaygın olduğu yerlerden biri de Yunanistan. Fotoğraf başşehir Atina’dan
ÜÇ KIYMETLİ FAKTÖR
Boyayla ilgili ayrıntılar, bilim mecmuası ACB Applied Materials & Interfaces’da yayımlandı. Dergiye nazaran boyanın soğutma konusunda bu kadar tesirli olmasında rol oynayan üç faktör bulunuyor.
Birincisi, bu boyada öteki boyaların tersine pigment olarak baryum sülfat kullanılıyor. Klâsik pigment olan titanyum dioksitin tersine baryum sülfat ultraviyole ışınlarını emmiyor. İkinci faktör, kullanılan pigmentin yoğunluğu. Bu yeni boyada yüzde 60 oranında baryum sülfat kullanılıyor.
Üçüncüsü ise pigment parçacıklarının büyüklüğünün sabit olmaması. Bir parçacığın dağıttığı ışığın ölçüsü o parçacığın büyüklüğüne bağlı. Hasebiyle boyanın içinde farklı büyüklüklerde parçacıklar olması, güneşten gelen ışık yelpazesinin daha fazla yayılabilmesine imkan sağlıyor.
ISIYI UZAYA GERİ GÖNDERİYOR
Ruan’ın laboratuvarı 100’den fazla farklı malzemeyi değerlendirip her bir husus için 50’den fazla formülasyon denedi. Sonuçta ışığı yüzde 98 yansıtabilen formülasyonda karar kılındı. Takımın geliştirdiği bir öteki boya da kalsiyum karbonat yani tebeşir tozu kullanıyor ve güneş ışığını yüzde 95,5 oranında yansıtabiliyordu.
Yüzeyler baryum sülfat içeren boyayla kaplandığında, ortam sıcaklığının altına inebiliyor zira direkt güneş altında olsa bile ışığın çok büyük bir kısmını yansıtıyor ve kızılötesi ısıyı havanın absorbe etmediği bir dalgaboyunda ışıyabiliyor. Ruan, bunun sonucunu, “Işıma atmosferden geçip direkt uzayda kaybolabilir” formunda açıkladı.
Araştırmacılar boyada standart akrilik çözücünün kullanıldığını ve üretiminin klâsik boyalardan farklı olmadığını da belirtti. Keza boyanın fiyatı da klasik boyalardan yüksek olmayacak, zira baryum sülfat titanyum dioksitten daha ucuz bir gereç. Boyanın aşınmaya karşı dayanıklılığını da test eden uzmanlar, uzun periyotlu hava şartlarına karşı denemeler yapılması gerektiğinin ise altını çizdi.
Fotoğraf: Purdue Üniversitesi
“KARDAN DAHA BEYAZ”
Pekala ışığı bu kadar yansıtan bir boya gözlere ziyanlı olabilir mi? Bu soruya da cevap veren Ruan, “Bizim yüzeyimiz güneş ışığını dağınık bir biçimde yansıtıyor, münasebetiyle tek bir istikamete hakikat güçlü bir yansıma kelam konusu değil. Yalnızca parlak beyaz bir manzaraya sahip; kardan biraz daha beyaz” sözlerini kullandı.
Üniversite ve araştırma grubu boyanın patent başvurusunu da gerçekleştirdi. Büyük bir şirketle birlikte boyanın ticari üretimi için çalıştıklarını da söyleyen Ruan, “Eğer çabuk hareket edersek boyanın bir-iki sene içinde piyasada bulunabileceğini umuyorum” diye konuştu.
UMUT VERİCİ LAKİN DEZAVANTAJLARI DA VAR
Araştırmayı kıymetlendiren uzmanlar da bu buluşun umut verici olabileceğine inanıyor. Cambridge Üniversitesi’nden bir ışık dağılım uzmanı olan Lukas Schertel, “Boyanın serinlik için kullanılması yeni bir şey değil lakin geniş kapsamlı kullanıldığında durumu iyiye götürme potansiyeli hala yüksek. Bu araştırma ticari açıdan da manalı olabilecek tahliller için bir adım atıyor. Şayet bu teknoloji geliştirilmeye devam ederse, karbon emisyonlarını azaltıp global bir tesir yapacağına itimadım tam” diye konuştu.
Pigment yoğunluğunun çok yüksek olmasının ve boyanın kalın katmanlar halinde uygulanmasının ise maliyet meseleleri yaratabileceğini belirten Schertel, “Boyada en temel maliyet pigmenttir” dedi. Ruan ise boyayı optimize etmeyi ümit ettiklerini böylelikle daha ince katmanlar halinde kullanımın mümkün olabileceğini söyledi. Takım ayrıyeten öteki materyaller kullanarak uygulamayı kolaylaştırıp maliyetleri düşürmeye de çalışıyor.
BEYAZ ÇATILARA ALTERNATİF YEŞİL ÇATILAR
Sheffield Üniversitesi’nde sürdürülebilir dış cephe kaplamaları üzerine çalışmalar yürüten Andrew Parnell ise, “Prensip olarak çok heyecan verici, bilimsel olarak da çok mantıklı. Fakat göz gerisi edilemeyecek lojistik problemler olabileceğini düşünüyorum. Kaç milyon ton baryum sülfata gereksinim olacak?” diye konuştu.
Parnell, boyanın tesirini daha yanlışsız değerlendirebilmek için baryum sülfat üretimiyle ortaya çıkacaj karbon dioksit ile boyanın kullanımıyla sağlanacak karbon emisyon azalımının kıyaslanması gerektiğini vurguladı. Parnell ayrıyeten çatıları beyaza boyamak yerine bitkilerle yeşillendirmenin birçok yerde daha sürdürülebilir bir tahlil olabileceğini kelamlarına ekledi.
İklim tahlilleri tahlili yapan bir hayır kuruluşu olan Project Drawdown’a nazaran, beyaz ve yeşil çatıların yaygınlaşmasıyla, 2050 yılı prestijiyle 600 milyon ila 1,1 milyar ton karbon dioksit üretiminin önüne geçilebilecek. Bu da Türkiye’nin 1-2 yıllık sera gazı salınımına eş kıymet.
{sitename}
