Azamî sıcaklığın olağanda 25 santigrat derece olduğu Kanada’nın küçük Lytton kasabası, 49.6 derece üzere inanması güç dereceleri gördü. Gece sıcaklıklarının da olağanın üzerinde seyrettiği bölgede bu stil hava şartları olağan olmadığından meskenlerde soğutma sistemleri de bulunmuyordu. Dahası sıcakların neden olduğu yangınlar, yüzlerce bölge sakinini meskenlerini terk etmeye zorladı.
BİLİM İNSANLARI UYARMIŞTI
Bilim insanları yıllardır, ekstrem hava olaylarının daha sık ve uzun soluklu yaşanacağı konusunda ikazlarda bulunuyordu. Bu gerçek Kanada’da net halde deneyim ediliyor lakin kuzey yarım kürenin başka bölgeleri için de durum tıpkı. ABD’nin kuzeybatısında kimi otoyollar çok sıcaklar nedeniyle eridi, ülkenin en büyük kentlerinden New York’ta sıcaklar nedeniyle elektrik altyapısı riske girince halktan klima kullanmamaları istendi. Rusya’nın başşehri Moskova’da da tüm vakitlerin haziran sıcaklık rekoru 34.8 derece ile 23 Haziran’da kırıldı.
Sibirya’da tarım eserleri sıcaklar yüzünden tarlada kurumaya yüz tuttu. Kuzey Kutbu’nda bile 30 derece üstü görüldü, Dünya Meteoroloji Tertibi bölgede rekor sıcaklıklar kaydedildiğini teyit ederken, Sibirya’daki Verkhoyansk’da 20 Haziran’da 38 derece ile rekor kırıldı. Koronavirüs pandemisi karşısında zorlanan Hindistan’da da sıcak hava hayatı zorlaştırıyor. Başşehir Yeni Delhi’de üst üste 40 derece üstü günler yaşandı. Irak’ta da 50 derece üzeri görüldü.
HASTANELERDE DURUM KORONADAN MAKÛS
ABD Oregon Sıhhat Bilimleri Üniversitesi acil servisi, COVID-19’un en tesirli olduğu periyottan bile daha ağır günler yaşıyor. Tabipler terden sırılsıklam halde nefes nefese kalmış hastalara sıvı temin etmek için yarışıyorlar, hastalar beden sıcaklıkları çok yükseldiği için hudut sistemleri iflas etmiş halde sedyelerde yatıyor. Oregon, Washington ve batı Kanada’da 800’den fazla sıcaklık kaynaklı mevt yaşandı.
Bilim beşerlerine nazaran bu, iklim değişikliğinin ne kadar tehlikeli olabileceğine dair net bir ihtar. Bir gecede sıcak çarpmasına maruz kalmış 12 kişiyi tedavi eden Seattle Hastanesi’nden acil servis uzmanı David Markel, “Hayatımda bu türlü bir şey görmedim” diyor. Sıcak çarpan hastaların böbrek ve ciğerleri çökerken kasları fonksiyonsuz hale geliyor.
‘İNSAN TESİRİ OLMASA BU TÜRLÜ OLMAZDI’
İngiltere Meteoroloji Ofisi’nden Nikos Christidis, “İnsan tesiri olmasa bu bölgede haziran ayında rekor sıcaklıkların görülmesi neredeyse imkânsızdı” dedi. Christidis, insan tesiri olmadan yaşanan iklim değişikliği durumunda çok sıcakların ABD’nin kuzeybatısı ve Kanada’nın güneybatısında fakat on binlerce yılda bir görüleceğini, fakat artık bunun her 15 yılda bir olmasının öngörüldüğünü söyledi. Christidis, sera gazı salınımının sürmesi halinde bunun bu yüzyıl içinde her 2 yıla kadar düşebileceğini aktardı.
‘OMEGA BLOKU’ TESİRİ
İngiltere Kraliyet Meteoroloji Derneği Lideri Liz Bentley, Kanada ve ABD’de yaşanmakta olan çok sıcakları ‘Omega bloku’ tesirine bağlıyor. Yunan alfabesindeki Omega harfine benzeri biçiminden dolayı bu ismi alan akım süratli hareket edemeyen, sıcak karakterlere sahip. Münasebetiyle bunun tesirindeyken olağanların üzerinde bir sıcak hava görülüyor. Bentley yaşanan durumu şöyle anlattı: “Kanada ve ABD’de gördüğümüz yüksek basınç sistemleri, 10 kilometre irtifada esen ve jet akımı denilen rüzgârlar tarafından yönlendiriliyor. Bu, olağanda hava sistemlerinin verimli bir biçimde batıdan doğuya gerçek hareket etmesini sağlıyor. Lakin bu jet akımı dalgalı hale geldi ve sıkıştı. Omega bloku denilen bu engelleme halinde hava sistemleri hiçbir yere hareket etmiyor. Böylelikle oluşan yüksek basınç, günler yahut haftalar boyunca takılıp kalıyor.”
Hürriyet
