Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde Libya krizine siyasi tahlil kapsamında son periyotta ülke içinde ve dışında birçok teşebbüs hayata geçerken, askeri alanda da “5+5” görüşmeleri yürütülüyor.
İsviçre’nin Cenevre kentinde 19-23 Ekim’de düzenlenen 5+5 Ortak Askeri Komite toplantıları sonucunda kalıcı ateşkes mutabakatı imzalanmıştı.
BM nezdinde yasal Libya hükümeti ile ülkenin doğusundaki gayrimeşru güçlerin önderi Halife Hafter’e bağlı heyetlerin 5+5 görüşmelerinde vardığı mutabakatın en dikkati çeken hususlarından biri “yabancı paralı askerlerin 3 ay içinde ülkeyi terk etmesi” idi.
Cenevre görüşmelerinin akabinde taraflar, Libya’nın güneybatısında başşehir Trablus’a 450 km uzaklıktaki Gadamis kentinde 2-4 Kasım’da toplanarak, 2019’dan bu yana birinci sefer ülke içinde bir ortaya gelmiş oldu.
Gadamis’te düzenlenen 5+5 Ortak Askeri Komite toplantılarında, “kalıcı ateşkes mutabakatının uygulanması için atılacak somut adımlara ait uzlaşı sağlandığı” duyuruldu.
YABANCI PARALI ASKERLERİN VARLIĞI
Gadamis toplantısı sonucunda ortak komitenin üzerinde uzlaştığı unsurlara nazaran, “askeri güçlerin karargahlarına dönüşünü ve yabancı ögelerin askeri temas sınırlarından çekilmesini” denetlemek üzere askeri bir alt komite oluşturulmasına karar verildi.
Lakin Cenevre mutabakatındaki “yabancı paralı askerlerin 3 ay içinde ülkeyi terk etmesi” unsurunun, Gadamis görüşmelerinde, “yabancı ögelerin askeri temas çizgilerinden çekilmesi” olarak güncellendiği göze çarpıyor.
Buna nazaran bu ögeler Cenevre’de açıklandığı formuyla ülkenin tümünden değil, -en azından birinci aşamada- yalnızca temas sınırlarından çekilecekler. Ayrıyeten yabancı “paralı asker” kavramının da yabancı “unsurlar” olarak değiştirilmesi dikkati çekiyor.
Bu unsurun işaret ettiği yabancı paralı askerlerle, Rus Wagner mensupları ve Sudanlı “Cancavid” milisleri kastediliyor. Çünkü Sirte eksenine işaret edilen kelam konusu temas çizgisinin Hafter güçlerinin bulunduğu tarafında, ona bağlı bu yabancı paralı askerler konuşlu durumda. Sirte’nin batısındaki Ebu Gureyn ve Vişke ekseninde ise Libya ordusuna bağlı birlikler bulunuyor.
5+5 Ortak Askeri Komite, Gadamis’in akabinde geçen hafta (10-12 Kasım) yeniden BM öncülüğünde, bu sefer daimi yer olarak kararlaştırılan Sirte’deki merkezinde bir ortaya geldi.
Bu toplantıların sonucunda, ülkenin doğusu ve batısındaki değerli nüfus merkezlerini birbirine bağlayan Sirte eksenindeki Kıyı Yolu’nun açılması, sivillerin inançlı seyahati için bu rota üzerindeki mayınların temizlenmesi, silahlı birliklerin ve yabancı güçlerin “Sahil Yolu’ndan Trablus ve Bingazi’ye çekilmesi” kararlaştırıldı.
LİBYA ORDUSU, BÖLGEDEKİ ASKERİ HAREKETLİLİK NEDENİYLE 5+5’E KUŞKULU YAKLAŞIYOR
5+5 komitesinin Cenevre, Gadamis ve Sirte’deki bu görüşmelerinden uzlaşı bildirileri gelse de, Libya ordusuna bağlı önde gelen isimlerin bu sürece kuşkulu yaklaştıkları gözleniyor.
Libya Ordu Sözcüsü Albay Muhammed Kununu, Sirte ve Cufra bölgesinde paralı asker ve milislerin askeri hareketliliğinin sürdüğüne dikkat çekerek, bu durumun “barışçıl diyalog yolunun kapanmasına neden olmasını istemediklerini” fakat, “paralı askerlerin süngüleri ve hava savunması altında pazarlık yapmayı kabul etmeyeceklerini” açıkladı.
Kununu, “Sirte’de olanlar ileriye hakikat bir adım olarak nitelendirilemez. Şayet durum düzeltilmezse, müzakerelerin sonuç veremeyeceğini söylemekten korkuyoruz. 5+5 görüşmelerinde şimdiye kadar olanların, kalıcı ateşkes mutabakatının seyri ile uyuşmadığına UNSMIL’in dikkatini çekeriz.” sözlerini kullandı.
Sözcü Kununu ayrıyeten, Cenevre’de kalıcı ateşkesin ilanının akabinde 25 Ekim’de de, “Cellat ve kurbanın eşit tutulduğu hiçbir barış sürecine güvenmiyoruz” açıklamasında bulunmuştu.
HAFTER SAFLARINDAKİ YABANCI PARALI ASKERLER
BM raporları ve ABD’nin Afrika Komutanlığı’ndan yapılan açıklamalara nazaran, Libya’da Rus güvenlik şirketi Wagner’e mensup 2 bin ila 2 bin 500 Rus paralı asker olduğu düşünülüyor.
ABD, daha evvel yayımladığı açıklamalarda, Wagner’in Libya’daki varlığı nedeniyle direkt Moskova idaresini sorumlu tutmuştu.
Halife Hafter saflarında Rus Wagner paralı askerlerin yanı sıra, Sudanlı Cancavid milisleri ve Çadlı isyancılar yer alıyor.
Başta Wagner ögeleri olmak üzere paralı askerlerin Sirte ve Cufra bölgesindeki varlığı Libya ordusu tarafından en büyük tehdit olarak görülüyor.
Bilhassa Sirte kentinin, Libya’nın doğusundaki hidrokarbon kaynakları bakımından varlıklı Petrol Hilali bölgesine açılan kapı niteliğinde olması, paralı askerlerin bu bölgedeki varlığını daha tehlikeli hale getiriyor.
{sitename}
