Elazığ, Üst Fırat Havzası içinde kalan bölgenin en büyük ve gelişmiş, ‘Doğu Anadolu’nun incisi’ diyebileceğim vilayetlerden biri. Evvel biraz tarihinden bahsetmeliyiz. Kentin bugünkü yerleşim alanının tarihi 1834’e kadar gidiyorsa da tarih boyunca asıl yerleşimin olduğu Harput’un geçmişi hayli eski. Kaynaklar, bölgenin, Yontma Taş Devri’nden itibaren Anadolu’nun en kıymetli yerleşim alanlarından biri olduğunu söylüyor. Harput, Elazığ Ovası’nı doruktan görüyor. MÖ 2000’lerde İşuva olarak isimlendirilmiş. Asur, Hitit, Urartu, Med, Pers, Roma, Sasani ve Bizans başta olmak üzere birçok medeniyete mesken sahipliği yapan bu kadim topraklar, 26 Ağustos 1071 Malazgirt Muharebesi ile Türklerin eline geçmiş.
Harcı sütle karılmış
Urartular tarafından kurulan Harput Kalesi, Elazığ kent merkezine 6 kilometre uzaklıkta. Rivayete nazaran inşa edilirken su meşakkati nedeniyle harcında süt kullanıldığı için halk ortasında Süt Kalesi olarak da isimlendiriliyor. Kente hâkim yalçın kayalıklar üzerinde heyeti haliyle görenleri kendine hayran bırakan kalenin dış surlarının kıymetli bir kısmı yıkılmış. Tarih boyunca çeşitli periyotlarda tamir gören iç kale ve yakın civarındaki yerleşim alanıyla tam bir tarih hazinesi Harput. Bölgeyi gezen Evliya Çelebi’nin ‘Seyahatname’sinde, bura-da 600’den fazla dükkân bulunduğunu belirtmesi Harput’un kıymetli ticaret merkezlerinden olduğunu ortaya koyuyor. Harput’ta evvel bu kaleyi, akabinde da Harput Ulu Camisi’ni görmelisiniz. İmal tarihi tam olarak bilinmiyorsa da caminin Harput hükümdarı Fahrettin Karaaslan tarafından yaptırıldığı düşünülüyor. En eski Türk mescitlerinden biri olarak kabul edilen caminin minaresinin eğri duruşu görenleri şaşırtıyor. Bazılarına nazaran bilhassa eğri inşa edilmiş, bazılarına nazaran de sarsıntı sonrası eğilmiş.
Kayalardaki kilise
Harput Kalesi’nin kuzeybatısındaki Meryem Ana Kilisesi de görülmesi gereken tarihi yapılardan bir oburu. Kilisenin en farklı yanlarından biri, bir duvarını kaya kütleleri oluşturduğundan kayalıklar içine gömülmüş üzere durması. Anadolu’daki Hıristiyanlığa ilişkin en eski dini mabetlerden biri olarak kabul ediliyor. Farklı isimlerle da anılan kilisenin, MS 179’da inşa edildiği kestirim ediliyor. Harput’un sırtındaki Buzluk Mağarası da birinci derece doğal sit alanı ve muhafaza altında. Mağarayı gördükten sonra 1739’da yapılan Kurşunlu Cami’yi ve Akkoyunlu Uzun Hasan’ın annesi Sara Hatun tarafından yaptırılan Sara Hatun Camisi’ni de kesinlikle görün. Restoran olarak kullanılan Cimşit Beyefendi Hamamı da klâsik kültüre ilişkin eşyaların ve canlandırmaların sergilendiği yaklaşık 200 yıllık tarihi konak Şefik Gül Kültür Meskeni de Harput’ta gezilmesi, görülmesi gereken başka yerler…
Yapmadan dönmeyin
Elazığ yalnızca Harput’tan ibaret değil elbette… Doğal hoşlukları, kültürel özellikleri de saymakla bitmez. Kent merkezine 26 kilometre uzaklıktaki Hazar Gölü, gölün içinde birinci derece arkeolojik sit alanı olarak tescillenen Batık Kent görülmesi gereken yerler. Kente gitmişken Çırçır Şelalesi’ndeki restoranlarda alabalık yemeden, yöresel yemeklerinden dövme çorbasını, yufkayla yapılan tatlı yemeğini, baharat ve salçalı sosla harmanlanan Harput köftesini tatmadan, hele hele çedene kahvesini içmeden, Kapalı Çarşı’ya uğrayıp Ağın leblebisi ve cevizli sucuk (orcik) almadan dönmemenizi öneririm.
{sitename}
