ABD Lideri Joe Biden ile Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ortasındaki tepe İsviçre’nin Cenevre kentinde başladı. İki önder, Biden’ın birinci yurt dışı ziyaretinde üçüncü durağı olan Viyana’da bir ortaya geldi.
AFP’de yer alan son dakika gelişmesine nazaran, Biden, Putin görüşmesine ‘yüz yüze görüşmek her vakit daha iyidir’ diyerek başladı.
Birinci kademede Putin, Biden ve dışişleri bakanları Sergey Lavrov ile Antony Blinken’ın hazır bulunacağı görüşmeye daha sonra çoğunlukla danışmanlardan oluşan heyetlerin de katılması bekleniyor.
İki başkan de görüşmenin ABD-Rusya alakalarını daha istikrarlı ve iddia edilebilir bir seviyeye oturmasının birinci adımı olabileceğinin sinyallerini vermişti.
İki ülke ortasında siber ataklar, ABD seçimine Rus müdahalesi, nükleer silahların denetimi muahedesinden Rusya’nın çekilmesi ve en kıymetlisi de Rusya’nın Ukrayna’nın kimi bölgelerini ilhak etmesi üzere bahislerde yaşanan tansiyon sürüyor.
Biden’ın Viyana uçuşu sırasında Air Force 1 uçağında gazetecilere konuşan üst seviye bir Amerikalı yetkili, “Bu görüşmede çok büyük dönüm noktası yaratacak bir gelişme olmasını beklemiyoruz.” demişti.
Yetkili, ABD’nin birtakım sıkıntılı alanların üzerinde çalışmak için yardımcılar ve danışmanlar atamayı hedeflediğini de kelamlarına eklemişti.
Putin’in dış siyaset danışmanı Yuri Ushakov da “Herhangi bir mutabakata varılır mı, emin değilim” açıklaması yapmıştı.
Görüşmenin dört ya da beş saat sürmesi planlanıyor.
ABD – RUSYA BAĞLARI
Ukrayna’nın Kırım yarımadasını 2014’te Rusya’nın ilhak etmesi, ikili bağlarda kırılma noktalarından biri oldu. 2015’te Rusya’nın ABD’nin desteklediği muhaliflere karşı Şam idaresine takviye olmak için Suriye’ye müdahalesi ve 2016’da Donald Trump’ın seçildiği Amerikan seçimlerine Rusya’nın müdahale ettiğine dair -Rusya’nın yalanladığı- savlar, tansiyonun büyümesine yol açtı.
Mart ayında Biden’ın yaptığı bir konuşmada Putin’e “katil” demesi üzerine Rusya, Washington’daki büyükelçisini geri çağırmıştı. ABD de Moskova büyükelçisini Nisan ayında ülkeye geri çağırdı. Şu an iki ülkenin büyükelçisi de yok.
Nisan ayındaki olayın sebebi ise Washington’ın, Amerikan Başkanlık seçimlerine müdahale, siber hücumlar ve Ukrayna ile yaşanan tansiyonun bir sonucu olarak Rusya’ya yönelik yeni yaptırım kararı aldığını açıklamasıydı. Yaptırımlar hem Rus hükümetinin ABD bankalarıyla yaptığı süreçleri içeriyor hem de başkanlık seçimlerine müdahale ettikleri suçlamasıyla 32 kişiyi gaye alıyor.
Bunun üzerine Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, bu yaptırımlara karşılık verme kararı aldıklarını açıklamıştı. Buna nazaran hem ABD’li 10 diplomat hudut dışı edildi hem de ülkedeki ABD’li diplomatların bildirim yaparak misyon yerlerinden 16 kilometreden uzağa seyahat etmelerine müsaade veren muahede iptal edildi. Amerikan Büyükelçi de Moskova’dan Washington’a döndü.
NATO doruğunun akabinde düzenlediği basın toplantısında “katil” tabirleri hatırlatılan Biden, evvel soruyu geçiştirmeye çalışsa da sonra Putin’i “Zeki, güç ve pahasını hak eden bir hasım” olarak niteledi. “Katil” tabirinin “Yapmak üzere olduğumuz toplantı açısından çok da kıymetli olduğunu düşünmüyorum” dedi.
Uzun sürmesi beklenen görüşmede önderlerin birlikte yemek yemesi planlanmıyor. ABD’li yetkili, bu durumu “ekmeği bölüşmek yok” kelamlarıyla kıymetlendirdi. Görüşme sonrası iki başkan ayrı başka basın toplantısı düzenleyecek.
NİSAN AYINDA UKRAYNA HUDUDUNDA TANSİYON ARTMIŞTI
Rusya, Mart ortasından başlayarak Kırım’a ve Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesine askeri sevkiyat yaptı. Ukrayna ve Batılı ülkeler, Rusya’nın sevkiyatına dair ihtarlarda bulunmuş ve Amerikan askeri gemilerinin Karadeniz’e yöneldiği haberleri gelmişti.
Tansiyonun tırmandığı periyotta ABD Lideri Biden, Rus mevkidaşı Putin’e telefon etti. Bu, Biden’ın misyona geldikten sonra Putin’le ikinci telefon konuşması oldu. Biden, tansiyonu azaltmak üzere ikili tepe teklifinde bulunmuş fakat Rus tarafı, teklifi düşüneceklerini açıklamıştı.
Nisan sonunda, iki başkan için şimdi bir ikili görüşme tarihi belirlenmemişken Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, haftalardır bölgede tansiyonun yükselmesine neden olan Ukrayna sonuna yapılan askeri yığınağın geri çekileceğini açıkladı.
Hafta başında yapılan NATO doruğunda ise Ukrayna’nın da ittifakın modülü olabileceğine dair açıklamalar geldi. Eski Sovyet ülkesi olan Ukrayna’nın NATO üyeliğinin gündeme gelmesi, Moskova’da reaksiyonla karşılanıyor.
Bu hususun da Biden-Putin görüşmesinde gündeme gelmesi bekleniyor.
Hürriyet