Halk ortasında “Meryem Ana” ismi ile anılan Manastır, vadiden yaklaşık 300 metre yükseklikte. Meryem Ana ismine kurulan manastırın “Sümela” ismini “siyah” manasına gelen “melas” sözcüğünden aldığı rivayet ediliyor. Bu isim, buradaki Meryem tasvirinin siyah rengine bağlanılıyor.
Rivayete nazaran Bizans İmparatoru I.Theodosius vaktinde (375-395) Atina’dan gelen Barnabas ve Sophranios isimli iki rahip tarafından kurulmuş olan manastır, 6’ıncı yüzyılda İmparator Justinianus’un manastırın onarılarak genişletilmesini istemesi üzerine Generallerinden Belisarios tarafından tamir edilmiş. Sümela Manastırı’nın şimdiki durumuyla varlığını 13’üncü yüzyıldan itibaren sürdürdüğü biliniyor.
Doğu Karadeniz kıyılarının Türk egemenliğine girmesini takiben Osmanlı Padişahları pek çok manastırda olduğu üzere Sumela’nın da haklarını korumuşlar, birtakım imtiyazlar vermişlerdir.
Sümela Manastırı’nın 18. yüzyılda bir çok kısmı yenilenmiş, birtakım duvarlar fresklerle süslenmiş. 19. yüzyılda büyük binaların ek edilmesiyle manastır süper bir görünüm kazanmış, en güçlü ve parlak periyodunu yaşamış. Bu periyotta son formunu alan manastır pek çok yabancı seyyahın ziyaret ettiği, yazılarına mevzu edilen bir yer haline gelmiş. Trabzon’un 1916-1918 yılları ortasındaki Rus işgali sırasında manastıra el konulmuş, 1923’den sonra külliyen boşaltılmış.
Sümela Manastırı’nın en önemli kısımları; Ana kaya kilisesi, birkaç şapel, mutfak, öğrenci odaları, misafirhane, kütüphane ile kutsal ayazma’dır. Bu yapılar topluluğu epeyce geniş bir alan üzerine inşa edilmiş. Manastırın girişinde su getirdiği anlaşılan büyük su kemeri yamaca yaslanmış durumda. Çok gözlü olan bu kemerin bugün büyük kısmı yıkılmış. Dar uzun bir merdivenle manastırın ana girişine ulaşılıyor. Giriş kapısının yanında muhafız odaları bulunuyor. Buradan bir merdivenle iç avluya iniliyor. Solda, manastırın temelini teşkil eden ve kilise haline getirilen mağaranın önünde çeşitli manastır binaları, sağ tarafta ise kütüphane yer alıyor. Yeniden sağda yamacın ön yüzünü kaplayan büyük balkonlu kısım keşiş odaları ve konuk odaları olarak kullanılmış ve 1860 yılına tarihlenmekte. Avlunun etrafındaki binalarda odalardaki dolapları, hücreleri, ocakları ile Türk sanatının tesirleri de görülmekte.
Sümela Manastırı’nda yer yer sökülerek alınmış olan ve epey harap bir görünüm taşıyan fresklerde işlenen en önemli mevzular İncil’den alınmış sahneler, Hz. İsa ve Meryem Ana’nın hayatı ile ilgili tasvirlerdir.
{sitename}
