Bozulmamış tarihi dokusuyla günümüze kadar gelen nadide yerleşim yerlerinden biri olan Trilye birebir vakitte Zeytinbağı olarak da biliniyor. Tarihine baktığımızda Mysialılar, Traklar, Romalılar, Bizanslılar ve Osmanlılar tarafından yönetilen bu yerleşim yeri, geçimini zeytincilikten sağladığı için 1963’te ismi ‘Zeytinbağı’ olarak değiştirilmiş. Lakin 2011’den beri tekrar Trilye ismi kullanılmaya başlanmış. Trilye’nin ismiyle ilgili üç rivayet var. Biri buraya sürgün edilen üç papazdan geliyor; tri-ilya (üç ve papaz kelimeleri). Bir diğer rivayet, ismini ‘barbun balığı’ manasına gelen trigla’dan aldığı. En sonuncusu da Cenevizliler vaktinde üç köyün daima korsan hücumlarına uğradıkları için Trilye’de toplandıkları ve Yunancada üç manasına gelen ‘tri’den türetilerek bugünkü ismin verildiği.
Gelelim eski bir Rum köyü olan Trilye’yi keşfe… Asırlık çınar ağacı ve etrafındaki kahvelerle birlikte otantik bir doku karşılıyor sizi köye girdiğinizde. Kıyıya gerçek cumbalı meskenlerin ortasından ilerlerken sağlı sollu zeytin dükkânları ve rengârenk otantik çarşının içinden geçiyorsunuz. Kıyıya vardığınızda zeytinden sabuna her türlü el imali eserin satıldığı köylü pazarı, yat limanı, restoranlar, çay bahçeleri ve kayalıklar ortasında kumsalı kucaklayan küçücük bir koyda buluyorsunuz kendinizi.
Bu ortada köylü pazarından geçerken Trilye’ye özel küçük çekirdekli zeytinlerin ve mesken üretimi ekmekle birlikte ikram edilen zeytinyağlarının tadına bakmayı ihmal etmeyin. Bu bölgenin sıcakkanlı insanları, meskenlerine konuk gelmiş üzere karşılıyor herkesi. Antikçağlardan kalan büyüleyici atmosferini hâlâ koruyor olmasından mı kaynaklanıyor bilemiyorum lakin küçücük bir koyun içinde vakit tünelinden geçmiş üzere hayatın yavaşladığını hissediyorsunuz.
Tarihin büyüsünden sıyrılıp biraz serinlemek isterseniz de denize girmek için iki seçeneğiniz var; ister çabucak çay bahçelerinin yanındaki kumsaldan, ister yat limanının oradaki iskeleden pırıl pırıl Trilye sularına bırakabilirsiniz kendinizi. Trilye küçük bir yerleşim yeri olsa da turistik seyahat açısından çok güçlü. Doruktaki tarihi Çamlı Kahve, tarihi Trilye meskenleri, tarihi bir Rum okulu olan Taş Mektep, zeytinyağı fabrikaları, Kemerli Kilise, Fatih Mescidi, yat limanı, Trilye Köylü Pazarı, Dündar Konutu görülmesi gereken yerler olarak sayılabilir.
Taş işlemeleri görülmeli
Dündar Meskeni
Eski ismi Hagios Ioannes Rum Kilisesi (Yuannes Kilisesi) iken artık Dündar Konutu olarak bilinen taş yapı Rumların bölgeyi terk etmesinin akabinde özel mülkiyete geçmiş. 19. yüzyıldan kalma bir yapı olan Dündar Evi’nin girişinde kemerli bir taş kapı dikkat çekiyor. Taştan oyma işlemeler ve motiflerde Bizans mimarisinin izlerini görmek mümkün.
Duvarlarına fotoğraf yapılan birinci kilise
Kemerli Kilise
1676’da gezgin Dr. John Covel tarafından hazırlanan elyazması bir evrakta, kilisenin Panagia Pantobasilissa’ya (Bakire Meryem) adandığı ve sütunlarının Mısır’ın İskenderiye kentinden getirtildiği belirtiliyor ve 13’üncü yüzyıl sonunda yapıldığı kabul ediliyor. Dünyada duvarlarına fotoğraf yapılan birinci kilise olarak bilinen Kemerli Kilise, Trigleia Manastırı Kilisesi olarak da isimlendiriliyor. Fener Rum Patrikhanesi Kemerli Kilise’yi satın alıp onarımına başladı.
Dönüşüm başladı
Taş Mektep
Köydeki en etkileyici yapılardan biri 1909’da Hristo Thomas’ın yaptırdığı ‘Taş Mektep’. Papaz okulu olarak yapılan, 1924’te yetim çocukların okudukları ‘Darel Eytam Okulu’na dönüştürülen bina, sonraları ilkokul binası olarak değerlendirilmiş. Uzun yıllardır harap bir halde duran bu görkemli yapı, sonunda hak ettiği pahası yine kazanıyor. Bu yıl Mudanya Belediyesi, Tarihi Kentler Birliği tarafından mükafata layık görülen Taş Mektep’in onarımına başlamış. Yapılacak sınıflarda atölyeler oluşturulacak, bir kısmı müze olacak, bölgenin tarihini anlatan bir çalışmanın yanı sıra bir de kütüphane kurulacak. Bölgeye mahsus, Girit mutfağını yansıtan eserler sunulacak.
Görüntünün tadını çıkarın
Çamlı Kahve
Tarih boyunca şarabı ve zeytiniyle ünlü olan Trilye, kültür varlıkları açısından da epey güçlü. Beldede 150-200 yıllık klasik meskenler, Rumlardan kalan üç manastır, yedi kilise, 19 yağhane, iki hamam, üç ayazma ve Ortodoks Rum mezarlığı var. Daracık sokaklardan yamaçlara yanlışsız yürürken tarihe yakından tanıklık ediyorsunuz zati. Yamacın zirve noktasına geldiğinizde, bir vadinin iki yakasında kurulmuş bu tarihi yerleşimi üstten izlemeden dönmek olmaz. Falezlerin zirvesinde tüm görüntüye hâkim Trilye’nin meşhur Çamlı Kahve’sinde, asırlık çınarların altında çayınızı yudumlarken görünümün keyfini çıkarabilirsiniz.
Sıvaların altında hazine saklı
Fatih Mescidi
610’da inşa edilen Hagios Stephanos Kilisesi’nin
Bizans tarzı sütun başlıkları üzerinde 19 metrelik bir kubbesi var. Kapısında Hicri 968, Miladi 1560 yazan kilise, sonradan Fatih Mescidi olarak kullanılmış. ‘Kare içinde haç’ tipi kiliselerin en eski örneklerinden biri olan yapının sıvalarının altında o çağa ilişkin kıymetli mozaikler olduğu söyleniyor. Trilye’nin Türklerin eline geçmesiyle, minare ve mihrap eklenerek mescide dönüştürülmüş. Günümüzde her ne kadar cami olarak kullanılsa da kilisenin genel yapısı korunmuş.
{sitename}
