Washington Post gazetesinde “Afganistan Belgeleri” isimli kitabın tanıtımının yapıldığı makalede, bölgedeki savaşın “gizli tarihine” ışık tutulurken, Amerikan’ın askeri muvaffakiyetinin abartılmasına ve Washington’daki idarelerin daima değişen siyasetinin yanlışlığına dikkat çekildi.
İki kısım halinde kaleme alınan makalede, Eski ABD Lideri George W. Bush devrinden başlayarak, askeri operasyonlarda bölgenin istikrarı için gerekli sonuçların alınamamasına karşın bu durumun kamuoyundan saklandığı, Demokratların bir evvelki lideri Barack Obama’nın ise Afganistan’daki askerleri çekeceğini söylediği halde değişken uygulamalarda bulunmasının faturasının ağır olduğu istikametinde tespitler paylaşıldı.
Makalede, Bush idaresinde lider yardımcılığı yapan Dick Cheney’in 2007’de Afganistan’daki ABD askerlerini ziyareti sırasında, saklı olduğu Bagram bölgesinde bulunduğu bilgisinin sızdırıldığı ve Taliban’ın amacı olmaktan güç kurtulduğu üzere ayrıntı bilgiler de yer aldı.
Hususla ilgili olarak, “Ağır tahkim edilmiş Bagram üssünde lider yardımcısını gaye alan Taliban, güney ve doğu Afganistan’daki kalelerinden uzakta bile yüksek profilli ataklar düzenleme yeteneğini gösterdi. ABD ordusu ise isyancıların Cheney’e ziyan vermeye ne kadar yaklaştığı konusunda palavra söyleyerek, ferdi olaylardan büyük resme kadar bu savaş hakkında halkı aldatmayı benimsedi.” sözlerine yer verildi.
ESKİ LİDERLERE VE JOE BIDEN’A DİREKT SUÇLAMA
Makalede, ABD’nin Afganistan’daki yanlış siyasetlerini, savaşta direkt rol oynayan 1000’den fazla bireyle yapılan röportajların yanı sıra Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası kapsamında elde edilen binlerce sayfa dokümanın yer aldığı kitaba dayanarak, ABD’nin eski liderleri George Bush, Barack Obama ve Donald Trump’a “gerçeği 20 yıl boyunca sakladıkları” gerekçesiyle tenkitler yönlendirildi.
Mevzuyla ilgili olarak, “Siyasi ve askeri önderler yanlışlarını gömmeyi ve savaşın sürüklenmesine müsaade vermeyi seçtiler. Lider Biden’in bu yıl Afganistan’dan çekilme kararıyla bu doruğa ulaştı ve Taliban 2001 işgalinden bu yana en güçlü periyodunu yaşıyor.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Bush idaresinin Irak’taki başarısızlığını örtmek için Afganistan’da “iyimser” bir algı oluşturma gayreti, “Afganistan’daki Amerikalı kumandanlar kamuoyunda o kadar yersiz ve temelsiz iyimserlikler lisana getirdiler ki açıklamaları bir dezenformasyon kampanyasına dönüştü.” formunda tabir edildi.
Yazı dizisinde, Afgan güvenlik güçlerini eğitmekten sorumlu Tümgeneral Robert Durbin’in 9 Ocak 2007’de gazetecilere verdiği demeçte, “Biz galip geldik.” dediği hatırlatılırken, generalin sözünün bugün gelinen nokta ile ne kadar aykırı düştüğüne ve aslında Afganistan’da 2005’ten beri “işlerin aykırı gittiğine” dikkat çekildi.
Ayrıyeten 2006’da, Emekli General Barry McCaffrey’e yaptırılan bağımsız araştırmada generalin, “Taliban hiçbir yerde yenilmedi ve savaş kötüleşiyor. Afgan güçlerinin ABD yardımı olmadan faaliyet gösterebilmesi için 2020’ye kadar desteklenmesi gerekiyor.” halindeki raporunun ise devrin Savunma Bakanı Donald Rumsfeld tarafından dillendirilmediğine değinildi.
“OBAMA BİR İLLÜZYON YARATTI”
Amerikan halkından gizlenen Afganistan gerçeklerinin anlatıldığı yazı dizisinin ikinci kısmında eski ABD Lideri Barack Obama’ya yönelik olarak, “İşlerin yürümesi için Obama bir illüzyon yarattı. O ve idaresi, Amerikalıların Afganistan’daki birliklerin savaşın dışında kalacağını düşünmelerini sağlamak için bir iletileşme kampanyası başlattı.” tabiri kullanıldı.
Obama’nın savaşı sona erdirme kelamını yerine getirmiş görünmek için 28 Aralık 2014’te ABD ve NATO yetkilileriyle Kabil’deki karargahlarında bir kutlama merasimi düzenlediğine de vurgu yapılan yazıda eski liderin, “ABD’nin 13 yıllık savaşın akabinde daha inançlı ve emniyetli olduğu” formundaki tabiri de ön plana çıkarıldı.
Obama’nın bu tabirlerinin yalnızca vakit kazanmaya yönelik bir siyasetin sonucu olduğuna değinilen yazıda, 2015’te Afgan birliklerinin Kunduz kentinde denetimi kaybetmesi üzerine, Obama’nın ABD birliklerinin misyonlarını süresiz uzatma kararı aldığı hatırlatıldı.
OBAMA İDARESİNİN TALİBAN HAKKINDA YAŞADIĞI BAŞ KARIŞIKLIĞI
Makalenin devamında Obama idaresinin Taliban’la çabayla ilgili yaşadığı belirsizliğe de vurgu yapılırken, Afganistan’da temel düşmanını El-Kaide olarak belirleyen Pentagon’un Taliban’ı “düşman bir güç” olarak görürken “mutlak bir düşman” olarak tanımlamamasının tam bir baş karışıklığına neden olduğu söz edildi.
Obama idaresinin, evvel Afganistan’ı istikrara kavuşturmanın tek yolunun Taliban’la Afgan hükümetini barıştırmaktan geçtiğine kendini inandırdığı, sonrasında ise Pentagon’un Taliban’a saldırabileceği yeni angajman kuralları koyduğu, bunun ise yasal müdafaa kaidesine bağlandığı üzere karmaşık siyasetlere boğulduğu kaydedildi.
Bu çelişkili kararların ABD milletvekillerinin bile aklını karıştırdığı, bugün Afganistan’da gelinen sonuca da temel teşkil eden etkenler ortasında yer aldığına vurgu yapıldı.
Şubat 2016’daki bir Senato Silahlı Hizmetler Komitesi duruşmasında, Cumhuriyetçi Senatör Lindsey O. Graham, ABD’nin Afganistan’da takviye misyonunun kumandanı olan Genelral John F. Campbell’e, “Taliban bu ülkenin düşmanı mı?” diye sormuş, Campbell bu soruya net bir karşılık verememişti.
Graham’ın, ABD ordusunun taarruza geçmesine ve Taliban güçlerine saldırmasına yahut üst seviye başkanlarını öldürmesine müsaade verilip verilmediği sorusunu ise Amerikalı general, “Size söyleyeceğim şey, ülkemizin Taliban ile savaşta olmadığımız kararını verdiğidir.” halinde cevaplamıştı.
TALİBAN VİLAYET MERKEZLERİNİ ELE GEÇİRMEYE YÖNELDİ
ABD’nin Afganistan’dan çekilme kararı alması ve Afgan idaresinin Taliban ile barış görüşmelerinin başarısızlıkla sonuçlanmasının akabinde Taliban akınları sürat kazandı.
Taliban, hazirandan itibaren onlarca ilçeyi ele geçirdikten sonra kuşatmaya aldığı vilayet merkezlerine yöneldi.
Afganistan-İran hududundaki Nimroz vilayet merkezi Zaranc, Taliban’ın ele geçirdiği birinci vilayet merkezi oldu. Akabinde birçok kuzeyde olmak üzere 11 vilayet merkezinde Afgan güvenlik güçleri Taliban’a karşı denetimi kaybetti. Kabil idaresi hala 24 vilayet merkezinde hakim durumda.
Çatışmaların son aylarda ağırlaşması sivil kayıplarını ve göçleri artırdı.
BM’ye nazaran 2021’in birinci yarısında 1659, son bir ayda ise 1000’den fazla sivil hayatını kaybetti.
Afganistan Bağımsız İnsan Hakları Komitesi, mayıs ayı başından ağustosa kadar yaklaşık 1 milyon sivilin meskenlerinden olduğunu açıkladı.
BM, 18 milyon Afgan’ın insani yardıma muhtaçlık duyduğunu belirtiyor.
Hürriyet
