Bu emelle yapılan bir denemenin bir kesimi olarak, köpeklere, koronavirüslü insanların salgıladığı, insan burnunun alamayacağı özel kokuyu ayırt etme eğitimi verildi.
Ancak öncelikle köpeklerin deneyde ulaştıkları bulguların laboratuvar testleri ile de doğrulanması ve isabet kaydettiklerinin anlaşılması gerekiyordu. Yapılan deneyde köpekler koronavirüs hadiselerinin yüzde 88’ini tespit etti.
Köpekler, koku alma duyularının insanınkinin 100 bin misli gelişkin olması nedeniyle uzun yıllardan patlayıcı unsur, para, ya da uyuşturucu husus aramalarında, kayıp şahısların aranmasında kullanılıyor.
Yakınlarda yapılan araştırmalar köpeklerin, bilhassa de spaniel ve av köpeği cinslerinin, kanser, Parkinson ve sıtma üzere hastalıkların kokusunu ayırt edebildiklerini ortaya koymuştu.
HASTALARA İLİŞKİN GİYSİLER KULLANILARAK EĞİTİLDİLER
Son deneyde 6 köpeğe koronavirüse yakalanan insanların kokusu, giydikleri çoraplar, yüz maskeleri, tişörtler koklatılarak öğretildi. Bu kokuyu tanıdıkları ve kendilerine gösterilen giysilerin hasta birinden mi sağlıklı birinden mi geldiğini gerçek bildiklerinde ödüllendirildiler.
Üstelik köpeklerin sıradan griple Covid’i ayırt edip edemediğini görmek için, gripli ve öbür teneffüs yolları hastalıkları geçiren insanlardan da örnekler alındı.
Köpekler, koronavirüslü şahısları, farklı varyantları dahi olsa ve o kişi hiçbir hastalık belirtisi göstermese de, sisteminde virüs seviyesi çok düşük bile olsa kokusundan tanımayı başardı.
Köpeklerin eğitimini üstlenen vazifeli Claire Guest, sonuçların “köpeklerin insanların hastalıklarının kokusunu tespit etmekte en muteber biyo-algılayıcı olduklarının yeni bir kanıtı” olduğunu söyledi. Köpekler her 100 Covid hadisesinden 88’ini buldu. Ama öteki yandan hasta olmayan her 100 bireyden 16’sını da gösterdiler.
Münasebetiyle bir uçaktaki 300 yolcudan biri koronavirüs taşıyorsa, köpeklerin bu kişiyi tespit etmesi büyük bir mümkünlük. Ama birebir vakitte hasta olmayan 48 kişiyi daha kazara seçme riskleri var.
Bu da bir kısım hastanın ayırt edilmeyip daha çok sayıda bir kısım insanın da yanlış bir formda virüslü diye ayırılmasına sebep olabilirler.
EK BİR YOL OLARAK KULLANILABİLİR
Aslında muhakkak bir yanılma hissesi laboratuvar testleri için de kelam konusu. Ama köpeklerin bilhassa hasta olmayanı hasta diye seçme oranı, burundan sürüntü alınarak yapılan testlerden daha yüksek.
Bu yüzden deney takımı köpeklerin tek tedbir olarak kullanılmamasını tavsiye ediyor. Lakin köpeklerin klâsik testlerin yanında ek bir tarama fonksiyonu için kullanılabileceğini düşünüyorlar.
Örneğin köpeklerle tarama yapıldıktan sonra seçilen şahıslara sürüntü testi yapılması metoduyla olayların yüzde 91 oranında tespit edilebileceğini söylüyorlar.
Lakin köpeklerin asıl avantajı hız. En çabuk test bile 15 dakikada sonuç verirken köpekler hastalığın kokusunu birkaç saniyede alabiliyor.
Araştırmacılar iki köpeğin yarım saat içinde 300 kişiyi tarayabildiğini söylüyor. Bu da Londra Hijyen ve Tropik Hastalıklar Okulu’ndan Profesör James Logan’a nazaran köpek kullanmayı, en iyi kitlesel tarama sistemi yapıyor.
Teorik olarak beşerler uçağa biniş sırasında ya da bir aktifliği giriş için kuyruğa girdikleri sırada, köpekler tarafından taramadan geçirilebilir ve köpeklerin işaret ettiği bireylere daha muteber bir prosedür olarak PCR testi yapılabilir.
Bu da bilhassa İngiltere’de otellerde karantinaya girme mecburiliği konan şahısların sayısını hayli azaltabilir. Köpekler ayrıyeten şu anda pek tarama imkanı olmayan kalabalık tren istasyonları üzere yerlerde de kullanılarak salgının yayılmasını engellemede rol oynayabilirler.
Araştırmalar şimdi başlangıç kademesinde hasebiyle bulguların yayınlanmadan evvel diğer bilim insanları tarafından da incelenmesi ve bunun akabinde ikinci kademeye geçilerek, deneylerin giysilerle değil direkt insan kümeleri üzerinde yapılması gerekiyor.
Hürriyet